Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Człuchowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2023 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Anna Wołujewicz
Protokolant:	p.o. protokolanta sądowego Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2023 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko J. W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej J. W. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 313,29 zł (słownie: trzysta trzynaście złotych dwadzieścia dziewięć groszy),

2.  w pozostałym zakresie oddala powództwo,

3.  zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz pozwanej J. W. kwotę 632,24 zł (słownie: sześćset trzydzieści dwa złote dwadzieścia cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 223/23

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł przeciwko J. W. pozew o zapłatę kwoty 2.217,29 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty:

- 64,45 zł od dnia 22 stycznia 2022 r.

- 143,52 zł. od dnia 22 lutego 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 marca 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 kwietnia 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 maja 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 czerwca 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 lipca 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 sierpnia 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 września2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 października 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 listopada 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 grudnia 2022 r.

-143,52 zł. od dnia 22 stycznia 2023 r.

-143,52 zł. od dnia 22 lutego 2023 r.

-143,52 zł. od dnia 22 marca 2023 r.

- 143,52 zł. od dnia 22 kwietnia 2023 r.

do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 13 kwietnia 2019 r. pozwana zawarła ze stroną powodową umowę pożyczki gotówkowej nr (...), w której zobowiązała się do zapłaty kwoty 12.144 zł. Na kwotę zobowiązania składa się całkowita kwota pożyczki 5.000 zł, opłata przygotowawcza 129 zł, wynagrodzenie prowizyjne 3.771 zł. oraz odsetki umowne określone w pkt 1,2 w wysokości 2.144 zł. Ponadto w pozwie wskazano, że pozwana zdecydowała się na zakup usługi (...) za kwotę 1100 zł, w związku z czym całkowity koszt pożyczki wyniósł 7.144 zł. Kwota zobowiązania miała być spłacona w 48 ratach po 151,52 zł. W wykonaniu umowy stronie pozwanej została wypłacona kwota 5.000 zł.

Powódka wyjaśniła również, że w związku z postawieniem pożyczki w stan natychmiastowej wykonalności zostało zainicjowane postepowanie, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w Człuchowie, sygn. akt I C 303/21. W wyniku tego postepowania Sąd Okręgowy w Słupsku w prawomocnym wyroku z dnia 30 września 2022 r., sygn. akt IV Ca 182/22 uznał za nieważne postanowienia umowy pożyczki dotyczące wysokości kosztów prowizji, (...). W efekcie Sąd przyjął, że raty, które pozwana zobowiązana była uiszczać winny być w niższej wysokości, aniżeli wynika to z pierwotnej umowy pożyczki, a tym samym nie doszło do wymagalności roszczenia i powództwo zostało oddalone jako przedwczesne. Pomimo, że powódka nie zgadza się z takim stanowiskiem, albowiem uważa że sąd nie jest władny dokonać we własnym zakresie zmiany wysokości raty, a nadto sąd w niniejszej sprawie nie jest nie jest związany poglądem prawnym sądu orzekającego poprzednio, to wyrok we wskazanej sprawie jest prawomocny. Powódka przyjmując argumentację prawomocnego wyroku sądu dotyczącego konkretnej sprawy, dokonała przeliczenia rat z pominięciem postanowień uznanych za abuzywne i do pozwu dołączyła aktualny harmonogram spłat uwzgledniający wysokość raty z pominięciem klauzul uznanych za abuzywne. Podkreślono, że w niniejszym postępowaniu dochodzi więc należności z przebadanej już przez Sąd pod kątem abuzywności umowy pożyczki, które nie zostały przez pozwaną zapłacone, pomimo że nadeszła ich wymagalność. Według powódki termin płatności ostatniej raty, upłynął w dniu 21 kwietnia 2021 r. , a pozwana tytułem spłaty pożyczki do dnia wniesienia powództwa dokonała wpłat w łącznej wysokości 4.686,71 zł., wszelkie spłaty zostały zaliczone zgodnie z treścią pkt 2.5 umowy pożyczki począwszy od najdalej wymagalnej raty. Zdaniem strony powodowej pozwana działając w ramach swobody kontraktowej nie spłaciła w całości swojego zobowiązania.

W odpowiedzi na pozew z dnia 15 czerwca 2023 r. pozwana, reprezentowana przez pełnomocnika zawodowego, wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku zostało oddalone powództwo, wywodzone z weksla in blanco wystawionego do umowy pożyczki, Sąd potwierdził również, że pozwana zapłaciła 4686,71 zł. Podkreślono, że powyższy wyrok Sądu Okręgowego w zakresie ustaleń oraz rozstrzygnięć co do opłat wiąże sąd rozpoznający nin. sprawę. Wskazano, że sąd okręgowy przyjął argumentacje sądu rejonowego za własną uznając postanowienia zastrzegające opłatę (...) za klauzulę abuzywną. Pozwana, powołując się na przepis art. 385(1) – 385(2) k.c. oraz przepisy o kredycie konsumenckim, zakwestionowała również prawidłowość wezwania do zapłaty, albowiem zgodnie z umową powinno ono wskazywać zaległe zadłużenie. Powołując się na orzecznictwo wskazano, że zgodność pozaodsetkowych opłat z kosztami maksymalnym (art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim) nie wyklucza ich badania pod kątem wysokości. Podkreślono, że powód nie wykazał, aby koszty jego działalności uzasadniały pobranie prowizji i w jakiej wysokości. Podkreślono także, że zgodne z orzecznictwem wynagrodzenie prowizyjne nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385(1) k.c., zatem na tej podstawie można badać prowizje pod kątem jej abuzywności. Sąd Okręgowy wypowiedział się co do wysokości opłaty uznając ją za klauzulę abuzywną (prowizja na poziomie niemal dorównującym wysokości udzielonej pożyczki stanowi znaczne obciążenie finansowe pożyczkobiorcy dlatego należy ją uznać za rażącą dysproporcję oraz nieekwiwalentność świadczeń. Podkreślono również, że sam fakt podpisania umowy, w której zastrzeżono opłatę prowizyjną o wskazanej wysokości, nie jest wystarczający do przyjęcia, że jest ona zgodna z prawem, a pozwana została odpowiednio poinformowana i miała wpływ na prowizję. Podkreślono, że to na przedsiębiorcy jako profesjonaliście ciąży obowiązek poinformowania w sposób zrozumiały dla kontrahenta o warunkach umowy oraz obowiązek dowodowy tego, że warunki umowy zostały z kontrahentem uzgodnione indywidualnie. Według strony powód tym obowiązkom nie sprostał, albowiem mimo kwestionowania przez pozwaną faktu indywidualnego uzgodnienia z nim umowy i wpływu na jej postanowienia, co czyniło spornymi takie okoliczności, nie zaoferował żadnego dowodu. W związku z czym zdaniem strony postanowienie zastrzegające opłatę prowizyjną jest abuzywne. Pozwana również kwestionowała opłatę przygotowawczą, albowiem nie wiadomo na czym ta usługa miała polegać, a koszt tej usługi wyceniony na 129 zł. jest wygórowany i niczym nie jest uzasadniony, a pogląd ten - według strony - znalazł odzwierciedlenie w stanowisku Rzecznika Finansowego. Pozwana podkreśliła, że powód nie powinien przerzucać na pozwaną kosztów związanych z przygotowaniem i zawarciem umowy, albowiem takie działanie godzi w dobre obyczaje oraz czyni pozycję pożyczkodawcy uprzywilejowaną, a pozwana będąca konsumentem poza umową nie uzyskuje w zamian żadnych korzyści. Podkreślono także, że umowy sporządzone przez powódkę sporządzone są na gotowych wzorcach, a więc narzucenie tak wysokiej opłaty jest nieproporcjonalne. Według strony umowa pożyczki jest też nieskuteczna w zakresie odsetek umownych, kwestia ta nie była rozważana przez ww. Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie, a więc sąd nie jest związany prawomocnym orzeczeniem w tym zakresie. Sąd Okręgowy jej nie rozważał albowiem przyjął, że wypełnienie weksla było niedopuszczalne. Wskazano również, że harmonogram spłaty pożyczki w zakresie kapitału i odsetek nie jest jednoznaczny w zakresie kapitału (pożyczka), albowiem wskazuje również kredytowane koszty które zostały uznane za niedozwolone. Odsetki umowne liczone są od pożyczki obejmującej uznane za niedozwolone opłaty. Według pozwanej harmonogram nie jest więc wyznacznikiem do określenia raty pożyczki oraz jej struktury w postaci kapitału odsetek. Przewiduje on różnej wysokości składowe danej raty w zakresie kapitału i odsetek (struktura każdej raty jest inna), które następnie dają ratę równej wysokości. Konsument na podstawie umowy pożyczki, w tym harmonogramu nie jest w stanie samodzielnie wyliczyć ile odsetek przypada na kapitał, a ile na koszty pożyczki, które łącznie składają się na pożyczkę. Zdaniem strony umowa zawiera więc postanowienia abuzywne w zakresie odsetek umownych, postanowienia umowy w tym zakresie nie są jednoznaczne, godzą w interes klienta i dobre obyczaje, a przy tym naruszają prawo, nie są świadczeniem głównym, albowiem umowa pożyczki nie jest bowiem umową odpłatną z założenia (choć może przewidywać wynagrodzenie), a więc jej elementem przedmiotowo istotnym (essentialia negotii) nie jest wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Abuzywność postanowień w zakresie odsetek umownych powoduje, że umowa pożyczki nie zawiera żadnych odsetek umownych. Strona podkreśliła także, że od prowizji jak i kosztów kredytodawca przy kredycie konsumenckim nie może naliczać odsetek, nawet jeżeli je kredytuje (art. 5 pkt 10 u.k.k., art. 5 pkt 12 w zw. z art. 25 ust 1 pkt 1 u.k.k.). Wskazała również, że pismem z dnia 15 czerwca 2023 r. złożyła oświadczenie o tzw. kredycie darmowym, a tym samym pozwana nie, ma obowiązku zwrotu odsetek umownych ani opłaty przygotowawczej.

W piśmie procesowym z dnia 30 czerwca 2023 r. powódka zaprzeczyła aby pozwana skutecznie złożyła oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i wskazała, że w niniejszym postępowaniu nie dochodzi prowizji oraz opłaty za „. (...) wskazanych w umowie. Ograniczyła żądanie pozwu o należności wynikające z prowizji oraz wynagrodzenia za usługę „. (...) i pomniejszyła swoje roszczenie także o dokonane przez pozwaną wpłaty. Podkreśliła, że o ile abuzywność postanowień została dokonana ex tunc, to wpłaty pozwanego nie zmieniły się w czasie. Powyższe oznacza, że pomniejszona została całkowita należność wynikająca z umowy o kwotę łącznie 4.871 zł (3.771 zł + 1.100 zł), a następnie o dokonane przez pozwanego wpłaty w kwocie 4.686,71 zł.

Zdaniem strony skoro sądy w poprzednim postępowaniu uznały, że roszczenie powoda w dacie wyrokowania nie było wymagalne, to nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej, albowiem zmianie uległ stan faktyczny, a roszczenie nie jest to samo. Z ostrożności procesowej wskazano, że uprzednie postępowanie oparte było na załączonym do pozwu wekslu, a zgodnie ze stanowiskiem judykatury, zobowiązanie wekslowe powstające na skutek wypełnienia weksla in blanco ma charakter odrębny i niezależny od zobowiązania, którego źródło tkwi w stosunku podstawowym. Przedmiotem powództwa opartego na wekslu nie jest stosunek podstawowy, lecz zobowiązanie wekslowe, choć zarzuty oparte na stosunku podstawowym mogą służyć obronie pozwanego. Wskazano, że wierzycielowi zabezpieczonemu wekslem przysługują tym samym dwa osobne roszczenia: wekslowe i ze stosunku podstawowego.

Podkreślono, że w umowie pożyczki zawartej pomiędzy powódką a stroną pozwaną precyzyjnie wskazano, że:

a)  całkowita kwota pożyczki, czyli suma wszystkich środków pieniężnych, które pożyczkodawca udostępnia pożyczkobiorcy na podstawie umowy, wynosi 5.000,00 zł (Część Cl pkt 1.1 umowy pożyczki).

b)  całkowity koszt pożyczki, czyli wszystkie koszty, które pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w związku z umową wynosi 7.144,00 zł (Część Cl pkt 1.5(a) umowy pożyczki).

c)  całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę, tj. suma całkowitego kosztu pożyczki i pożyczki wynosi 12.144,00 zł (Część Cl pkt 1.5(c) umowy pożyczki).

Podkreślono, że informacja o całkowitej kwocie pożyczki oraz całkowitej kwocie do zapłaty została dodatkowo wyeksponowana na pierwszej stronie umowy pożyczki (Część B umowy pożyczki). Umowa precyzuje także, że elementy składowe całkowitego kosztu kredytu, tj. opłaty przygotowawczej w wysokości 129,00 zł (Część Cl pkt 1.4(a) umowy pożyczki), wynagrodzenia prowizyjnego w wysokości 3.771,00 zł (Część Cl pkt 1.4(b) umowy pożyczki) oraz wynagrodzenia z tytułu przyznania na wniosek pozwanego (...) w wysokości 1.100,00 zł (Część Cl pkt 1.4(c) umowy pożyczki), zostaną rozłożone na raty i spłacane wraz z pożyczką. Pożyczka udzielona pozwanej została oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości 9,82 % w skali roku i mieści się w ramach maksymalnej wysokości odsetek określonej w art. 339 S 2 (1) k.c. Wyjaśniono, że zgodnie z pkt 1.2 umowy, w umowie pożyczki powódka naliczyła odsetki umowne — kapitałowe w kwocie 2 .144,00 zł, które zostały doliczone do całkowitego kosztu pożyczki. Na skutek zmiany stóp procentowych przez (...) obniżeniu uległy także odsetki umowne do kwoty 1.775 zł. tj. 369,00 zł. Wyjaśniono także, ze odsetki naliczone na podstawie pkt 1.2 umowy, które zostały doliczone do całkowitego kosztu pozyczki, są to odsetki kapitałowe, mające charakter kredytowy. Wedle ww. postanowienia umowy odsetki te w dacie zawarcia umowy wynosiły 9,82% w skali roku liczone od kwoty pożyczki udzielonej w myśl pkt 1.1 umowy. Strona pozwana zgodziła się na wysokość odsetek, zgodnych z limitem określonym w art. 359 § 2 ^{( 1 )}k.c., nie zwróciła w terminie kapitału pożyczki, który otrzymała i w dalszym ciągu z niego korzystała, a tym samym powódka miała więc prawo postawić w stan natychmiastowej wymagalności wszystkie koszty związane z podpisaniem umowy pożyczki, w tym odsetki umowne.

Powód powołując się na orzecznictwo podkreslił, że miał prawo naliczyć odsetki umowne od kwoty pożyczki, jak i od kwot związanych z kosztami pożyczki. Wyjaśniono także, że wysokość roszczenia pierwotnie dochodzonego przez powódkę uwzględnia wpłaty z tytułu umowy pożyczki dokonane przez stronę pozwaną przed dniem wniesienia pozwu. Wszystkie wpłaty strony pozwanej zostały zarachowane na poczet należności głównej, zgodnie z pkt 2.5 umowy pożyczki, tj. w pierwszej kolejności na spłatę kwoty z tytułu pożyczki, a także zgodnie z kalendarzem spłat dołączonym do umowy oraz zarachowanych zgodnie z załączonym harmonogramem na poszczególne raty licząc od najdawniej wymagalnej.

Odnosząc się do twierdzeń oświadczenia w przedmiocie kredytu darmowego wyjaśniono, że oświadczenie zostało złożone nieskutecznie wobec braku stosownego umocowania w tym zakresie. Wskazano, ze w przedmiotowej sprawie umowa została zawarta - podpisana przez pozwaną - w dniu 11 kwietnia 2019 r., wypłata środków na rzecz pozwanej nastąpiła w dniu 15 kwietnia 2019 r., a mail od pełnomocnika pozwanego - oświadczenie pozwanej dotarło do powodowej spółki w czerwcu 2023 r.

Podkreślano, że powodowa spółka nie naruszyła przepisów ustawy, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 10, ani innych uprawniających do złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego. Informacja wymagana art. 30 ust 1 pkt 6 została wskazana w sposób zgodny z prawem w pkt 1.2 umowy.

Informacja wymagana art. 30 ust 1 pkt 7 została wskazana w sposób zgodny z prawem (między innymi art. 5 ust 8 UKK) w pkt 1.5 ust b) i c) oraz w pkt 12.3 umowy. Dodatkowo wskazano, ze zasady obliczania wartości RRSO przewidują postanowienia umowy w pkt 12, w szczególności pkt 12.3. Podkreślono, że art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. przewiduje jedynie wymóg, iż umowa winna określać: „rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia". Założenia te zostały zawarte w pkt 12.3 umowy. Informacja wymagana przepisem art. 30 ust 1 pkt 1 została wskazana w „części A” umowy. Wymóg wskazania adresu do doręczeń elektronicznych nie obowiązywał w UKK w dniu zawarcia umowy.

Informacja wymagana przepisem art. 30 ust 1 pkt 6 - została wskazana prawidłowo w pkt 1.2. Zgodnie z tymi postanowieniami pożyczka została oprocentowana według „stałej stopy oprocentowania”, w związku z powyższym nie istnieją żadne procedury jej zmiany. Jednakże w przypadku obniżania oprocentowania powodowa spółka dokonuje odpowiedniego obniżenia odsetek.

Informacja wymagana przepisem art. 30 ust 1 pkt 10 została wskazana w treści pkt. 1.4-1.5 umowy oraz 7.4 i 11.3 umowy jasno i precyzyjnie. Treść nakłada na pożyczkodawcę także obowiązek wskazania kosztów jakie poniesie klient. W przypadku umów zawieranych ze spółką żaden przedstawiciel, w tym pośrednicy kredytowi nie mają prawa pobierać dodatkowych opłat - w związku z tym umowa pożyczki ich nie przewiduje oraz nie wskazuje. Wszelkie koszty umowy związane z jej zawarciem wynikają wprost z treści umowy.

W związku z powyższym zdaniem strony nie ma przesłanek do zastosowania sankcji, o której mowa w art. 45 ust. 1 ustawy.

Zaznaczono również, że pozwana nie mogła skorzystać z sankcji kredytu darmowego, z uwagi na upływ terminu prekluzyjnego do złożenia oświadczenia ( ust. 5 art. 45 ustawy), a do wykonania umowy doszło w dacie wypłaty środków przez powódkę. Podkreślono, że w tej dacie, strona pozwana znała wszystkie postanowienia umowy oraz otrzymała środki od powódki. Zdaniem strony gdyby przyjąć, że termin do złożenia oświadczenia nie biegnie do czasu spłaty zobowiązań przez pożyczkobiorcę, oznaczałoby to przyznanie nadmiernych uprawnień i uprzywilejowania pożyczkobiorcy względem pożyczkodawcy, a przede wszystkim godziłoby w pewność obrotu gospodarczego. Na tej podstawie, w zasadzie każdy mógłby nie spłacać pożyczek i w każdej chwili uchylić się od ich kosztów.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód (...) S.A. w B. zawarł z pozwaną J. W. umowę pożyczki gotówkowej w dniu 11 kwietnia 2019 roku o nr (...). W treści umowy, w części B, wskazano główne dane dotyczące pożyczki: całkowita kwota pożyczki – 5.000,00 zł, całkowita kwota do zapłaty – 12.144,00 zł, miesięczna rata – 253,00 zł, liczba rat 48. W części C1 umowa wskazywała, że pożyczkodawca na wniosek pożyczkobiorcy udzielił pożyczkę gotówkową w kwocie 10.000,00 zł, na którą składają się: (a) całkowita kwota pożyczki, czyli suma wszystkich środków pieniężnych nie obejmujących kredytowanych kosztów pożyczki, które pożyczkodawca udostępnia pożyczkobiorcy na postawie umowy w wysokości 5.000,00 zł; (b) kredytowane koszty pożyczki, czyli kwota pieniężna wynosząca 5.000,00 zł, która zostanie przeznaczona na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy Pożyczka została udzielona na okres 48 miesięcy (okres kredytowania). Określono, że pożyczka jest oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości 9,82% w skali roku (odsetki umowne). W umowie określono również rzeczywistą roczną stopę oprocentowania RRSO w wysokości 68,07%.

dowód: umowy pożyczki z dnia 11 kwietnia 2019 roku wraz z harmonogramem k. 7-15

W umowie wskazano, że pożyczkobiorca zobowiązuje się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty w formie 48 równych miesięcznych rat, obejmujących spłatę pożyczki oraz odsetek w wysokości 253,00 zł, w terminach wskazanych w harmonogramie spłat stanowiącym załącznik nr 1 do umowy, na rachunek pożyczkodawcy, przy czym termin płatności pierwszej raty miał nastąpić do dnia 21 maja 2019 roku, a ostatniej raty do dnia 21 kwietnia 2023 roku (ust. 2 pkt 1 umowy). W harmonogramie ustalono stałe raty w wysokości po 253,00 zł, określając w jakim zakresie każda z rat pokrywać będzie należności z tytułu udzielonej pożyczki i odsetek umownych . Przewidziano też, że całkowita kwota do zapłaty może ulec zmianie min. w razie zmiany stopy oprocentowania pożyczki w wyniku obniżenie wysokości odsetek maksymalnych wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa (ust. 12 pkt. 2 umowy).

dowód: kopia umowy pożyczki z dnia 11 kwietnia 2019 roku wraz z harmonogramem k. 56-60

Na poczet zobowiązania pozwana zapłaciła na rzecz powoda łącznie kwotę 4686,71 zł.

bezsporne

Z uwagi na brak spłat należności w terminach i kwotach wynikających z umowy i postawieniem pożyczki w stan natychmiastowej wykonalności zostało zainicjowane postepowanie, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w Człuchowie, sygn. akt I C 303/21. W wyniku tego postępowania sąd w prawomocnym wyroku z dnia 28 grudnia 2021 r. uznał, ze brak było podstaw do wypowiedzenia umowy, weksel in blanco -stanowiący podstawę żądań w przedmiotowej sprawie - wypełniony był niezgodnie z deklaracją, uznał też za nieważne postanowienia umowy pożyczki dotyczące wysokości kosztów prowizji, (...) i powództwo oddalił. Również Sąd Okręgowy w Słupsku w prawomocnym wyroku z dnia 30 września 2022 r., sygn. akt IV Ca 182/22 Sąd przyjął, że nie doszło do wymagalności roszczenia i powództwo zostało oddalone jako przedwczesne.

bezsporne, ponadto dokumenty z akt I C 303/21: wyrok z dnia 28.12.2021 SR w Człuchowie z uzasadnieniem k. 79, k. 90-111, wyrok z dnia 30.09.2022 Sądu Okręgowego w Słupsku z uzasadnieniem

W dniu 14 czerwca pozwana udzieliła pełnomocnikom zawodowym: radcom prawnym D. K. i R. D. pełnomocnictwa do reprezentowania jej we sprawach wobec wszystkich podmiotów – na etapie przedsądowym i sądowym obu instancji. Pełnomocnictwo dotyczyło także umocowania do składania w jej umieniu instytucjom kredytowym (np. bankom, firmom pożyczkowym itp.) oświadczeń woli związanych z zawartymi umowami pożyczek, umowami kredytu, a w szczególności oświadczeń o kredycie darmowym.

dowód : pełnomocnictwa z dnia 23 listopada 2020 roku k. 36

W piśmie z dnia 15 czerwca 2023 r. pełnomocnik pozwanej, działając w jej imieniu złożył oświadczenie, że umowa pożyczki jest umową kredytu darmowego. W uzasadnieniu stanowiska wskazał, że oprocentowanie umowne naliczono za cały okres obowiązywania umowy od kredytu obejmującego również kredytowane koszty. Wskazano, że od prowizji i innych kosztów przy kredycie konsumenckim pożyczkodawca nie można naliczać odsetek nawet, jeśli je kredytuje (art. 54ust 1 i 2 ustawy o kredycie konsumenckim). Wadliwość umowy co do naliczania oprocentowania sprowadza się do tego, że kredytodawca nieprawidłowo podał – zdefiniowane w art. 5 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim RRSO, a także podał wadliwe wyliczenie odsetek umownych. W związku z powyższym naruszenie w umowie przepisów art. 30 ust. 1 pkt. 6 i 7 ustawy o kredycie konsumenckim, które nakazuje zawrzeć w niej (prawidłowe) wyliczenie odsetek umownych i wysokość RRSO.

dowód: oświadczenie k. 37

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszej sprawie zasługiwało na uwzględnienie jedynie w nieznacznej części. Bezsporna jest okoliczność, że strony łączyła umowa pożyczki (kredyt konsumencki), a pozwana na poczet jej spłaty uiściła kwotę 4.684,71 zł. Kwestią sporną była okoliczność, czy podniosła ona skutecznie zarzut zastosowania sankcji kredytu darmowego, czy powódce należą się odsetki, których domaga się w niniejszej sprawie, albowiem w niniejszym postepowaniu nie dochodzi ona prowizji oraz opłaty za (...) (por. pismo powódki z dnia 30.06.2023r.).

Powódka kwestionując skuteczność zarzutu kredytu darmowego wskazała, że pozwana nie mogła skorzystać z ww. sankcji z uwagi na brak umocowania pełnomocnika, upływ terminu prekluzyjnego do złożenia ww. oświadczenia, który został określony w art. 45 ust 5 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (u.k.k.). Podkreśliła, że roczny termin upłynął w dniu 15 kwietnia 2020 r., albowiem umowa została wykonana w dacie wypłaty środków przez powódkę tj 15 kwietnia 2019 r. Podniosła również, że brak było podstaw do złożenia skutecznego oświadczenia z uwagi na fakt, że nie naruszyła przepisów ustawy o których mowa w art. 30 ust 1 pkt 6,7,10 ani innych uprawniających do złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia o zastosowaniu sankcji kredytu darmowego.

Sąd nie podzielił stanowiska strony powodowej, że upłynął termin prekluzyjny do złożenia przedmiotowego oświadczenia, albowiem do wykonania umowy doszło w dniu wypłaty środków. W ocenie Sądu przez wykonanie umowy należy rozumieć sytuację, w której należycie wypełniono wszystkie obowiązki w ramach stosunku kredytu konsumenckiego tj obu stron umowy, zarówno przez kredytodawcę jak i kredytobiorcę. Niewątpliwie przy wykonaniu umowy należy wykonać obowiązki dotyczące świadczenia głównego i świadczeń ubocznych przez obie strony (wykonane dobrowolnie lub przymusowo) (arg. lege non distinguente; podobnie G. Kott [w:] M. Chruściak i in., Ustawa..., s. 158; J. Pisuliński [w:] System Prawa Prywatnego..., t. 8, s. 453, przypis 449). Sąd podziela pogląd, który dominuje w orzecznictwie sądowym i doktrynie że umowa nie jest wykonana, gdy kredytobiorca nie zwrócił całości bądź części wypłaconego kredytu lub nie zapłacił naliczonych odsetek albo innych należności ubocznych. W takiej sytuacji nie rozpoczął się jeszcze bieg terminu określonego w art. 45 u.k.k., a zatem kredytobiorca może złożyć oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wprawdzie w niektórych orzeczeniach wyrażano pogląd, który zaprezentował powód, że termin określony w art. 45 ust. 5 rozpoczyna się po wykonaniu umowy przez kredytodawcę, tj. z chwilą wypłaty kredytu na rzecz konsumenta jednakże pogląd ten należy uznać za nieuzasadniony, albowiem nie znajduje on oparcia w wykładni językowej powołanego przepisu. W art. 45 ust. 5 u.k.k. ogólnie odwołano się do wykonania umowy, a więc spełnienia świadczeń przez obie strony (kredytodawcę oraz konsumenta). Brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia, aby ograniczać wykonanie umowy tylko do strony kredytodawcy. Umowa pożyczki jest to umowa dwustronnie zobowiązująca i w celu jej wykonania obie strony zobowiązane są (jedna: do dania pożyczki, druga do jej zwrotu) do wykonania swoich zobowiązań. Wówczas dopiero można twierdzić, że doszło do pełnego wykonania umowy. Ustawodawca w przepisie, nie dookreślił terminu końcowego do złożenia oświadczenia przez konsumenta do wykonania umowy przez jedną ze stron, czy częściowego wykonania umowy. Ponadto krytykowany pogląd pozostaje w sprzeczności z funkcją sankcji kredytu darmowego, pozbawiając przedwcześnie konsumenta ochrony w czasie trwania stosunku prawnego (np. w odniesieniu do kredytów długoterminowych). W typowych przypadkach umowę o kredyt konsumencki uznaje się za wykonaną w dniu, w którym konsument spłacił ostatnią należność z tytułu tej umowy na rzecz kredytodawcy ( por. Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III). W związku z powyższym w ocenie Sądu pozwana w terminie złożyła oświadczenie o kredycie darmowym.

W ocenie Sądu również pełnomocnik pozwanej radca prawny R. D. i radca prawny D. K. byli umocowani do złożenia przedmiotowego oświadczenia, albowiem wynika to z pełnomocnictwa, które pozwana udzieliła ww. radcom prawnym (dowód: pełnomocnictwo z dnia 23 listopada 2020 roku k. 36).

W związku z powyższym Sąd miał obowiązek ocenić, czy pozwana mogła skorzystać z prawa kredytu darmowego, czy powódka naruszyła przepisy ustawy o których mowa w art. 45 u.k.k.

W oświadczeniu z dnia 15 czerwca 2023 r. pozwana podniosła, że oprocentowanie umowne naliczono za cały okres obowiązywania umowy od kredytu obejmującego również kredytowane koszty. Zdaniem strony od prowizji i innych kosztów przy kredycie konsumenckim pożyczkodawca nie można naliczać odsetek nawet, jeśli je kredytuje (art. 54 ust 1 i 2 u.k.k.). Wadliwość umowy co do naliczania oprocentowania sprowadza się do tego, że kredytodawca nieprawidłowo podał – zdefiniowane w art. 5 pkt 12 ustawy o kredycie konsumenckim RRSO, a także podał wadliwe wyliczenie odsetek umownych. W związku z powyższym doszło do naruszenia w umowie przepisów art. 30 ust. 1 pkt. 6 i 7 ustawy o kredycie konsumenckim, które nakazuje zawrzeć w niej (prawidłowe) wyliczenie odsetek umownych i wysokość RRSO.

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że spór między stronami sprowadzał się głownie do ustalenia, czy powód przy zawarciu umowy pożyczki naruszył postanowienia ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011r. (u.k.k.) w brzmieniu obowiązującym w czasie zawarcia umowy, a tym samym, czy pozwana w wyniku złożenia oświadczenia mogła zgodnie z zapisem art. 45 ust. 1 w/w ustawy spłacić przedmiotową pożyczkę bez odsetek i innych kosztów należnych powodowi w terminie i w sposób ustalony w umowie, czy też winna spłacać całość zobowiązania zgodnie z zapisami umownymi.

Na mocy art. 45 ust. 1 u.k.k., w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Sankcja kredytu darmowego polega na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Zgodnie z uzasadnieniem do ww. ustawy celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych.

W piśmie procesowym z dnia 30 czerwca 2023 r .powódka wskazała, że w niniejszym postępowaniu nie domaga się należności dotyczących prowizji i opłaty za (...), w związku z czym zbędna jest ocena powyższych należności, a które zostały uznane w ww. sprawie o sygn. akt. I C 303/21 przez sąd za abuzywne.

Krótko można jednak wskazać, że dodatkowe koszty pożyczki obejmujące prowizję i (...) zostały – w ocenie Sądu - określone na zawyżonym, nieznajdującym żadnego uzasadnienia, poziomie. Stanowią one niedozwolone klauzule umowne, przede wszystkim z uwagi na ich wysokości. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie, opłaty te zostały ustalone w stałej zryczałtowanej wysokości, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej. Wprowadzenie przez powódkę opłat w wysokości wskazanej w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanej jako konsumenta. Do nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy uznać warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeżeli stają one w sprzeczności z wymogami dobrej wiary. Zauważyć również należy, iż za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy uznać takie postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Zaznaczyć należy, że prowizja stanowi ponad 75 % kwoty udzielonej pożyczki i brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia w tym zakresie, albowiem powódka nie wskazała co składa się na jej wysokość. Ponadto brak jest uzasadnienia pobrania od pozwanej kwoty z tytułu opłaty za (...), który gwarantował jej m.in. możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich obniżenia. W ocenie Sądu brak podstaw, aby pozwana ponosiła koszty związane z usługą, której koszt jest zbyt wysoki w porównaniu do korzyści, które mogła uzyskać w ramach tego pakietu. Zarówno prowizja jak i ww. pakiet stanowią nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. Niewątpliwie z analizy zarówno wniosku jak i umowy pożyczki wynika, że stanowi ona sztandarowy wzorzec, formularz wykorzystywany przez powódkę przy zawieraniu umów, który nie podlegał negocjacjom ani zmianom. Brak jest jakiegokolwiek dowodu aby pozwana miała możliwości negocjowania warunki umowy, czy faktyczny wpływu na jej treść, okoliczności te nie zostały wykazane przez powódkę.

Według powódki należą się jej odsetki, naliczane na podstawie pkt. 1.2 umowy, które zostały doliczone do całkowitego kosztu pożyczki, są to odsetki kapitałowe, mające charakter kredytowy. Wskazano, że zgodnie z treścią umowy odsetki w dacie jej zawarcia wynosiły 9,82 % w skali roku liczone od kwoty pożyczki, udzielonej w myśli pkt 1.1 umowy. Podkreślono, że pozwana zgodziła się na wysokość odsetek, nie zwróciła w terminie kapitału pożyczki, który otrzymała i w dalszym ciągu z niego korzysta. Wskazać należy, że zgodnie z pkt 1.1. umowy na który powołała się strona powodowa, pożyczkodawca udzielił pożyczkobiorcy pożyczkę gotówkową w kwocie 10.000 zł, na która składają się całkowita kwota pożyczki (5.000 zł.) oraz kredytowane koszty pożyczki (5.000 zł.). Zdaniem powódki miała ona prawo postawić w stan natychmiastowej wymagalności wszystkie koszty związane z podpisaniem umowy pożyczki, w tym odsetki umowne i miała prawo naliczyć odsetki umowne od kwoty tak pożyczki jak i od kwot związanych z kosztami pożyczki.

Pozwana powoływała się na praktyki stosowane przez powoda naruszające art. 30 ust. 7 i 15 u.k.k. W ocenie tutejszego Sądu zarzuty podnoszone przez pozwaną zasługują na uwzględnienie. Niewątpliwie powódka w treści umowy zawartej z pozwaną błędnie wskazała kwotę do zapłaty z tytułu udzielonej pożyczki. Sąd podziela pogląd pozwanej, że pożyczkodawca jest uprawniony do naliczania odsetek jedynie od rzeczywiście uruchomionej kwoty kredytu, ale nie ma takiego uprawnienia od kosztów kredytu w postaci prowizji.. Wskazać należy, że na mocy art. 5 pkt 10 u.k.k. stopa oprocentowania kredytu jest to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. W ocenie Sądu odsetki powinny być naliczane od kwoty kapitału, czyli od kwoty rzeczywiście udostępnionych kredytobiorcy pieniędzy. Wyłącznie kwota kapitału rzeczywiście udostępnionego kredytobiorcy może stanowić podstawę naliczania oprocentowania przez cały okres trwania umowy kredytu Postanowienia umowne, nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty odsetek od kwot prowizji i opłaty za Twój Pakiet, to jest kwot, których pozwana faktycznie nigdy nie otrzymała do dyspozycji, są sprzeczne z naturą stosunku prawnego jakim jest zobowiązanie do zapłaty odsetek (art. 353 ¹ k.c.), co skutkuje ich nieważnością (art. 58 § 1 k.c.). Uznać również można taką praktykę za niedozwoloną klauzulę umowną w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. Odsetki stanowią koszt, naliczany za używanie pożyczonego kapitału, jest to forma wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału. Niewłaściwe naliczenie odsetek skutkowało tym, ze że pozwana nie została prawidłowo poinformowana o kwocie odsetek umownych i rzeczywistej stopie oprocentowania, tzw. RRSO, w związku z czym powód wprowadził pozwaną w tym zakresie także w błąd. W związku z powyższym naruszono przepis art. 30 ust. 1 pkt 7-10 u.k.k., a tym samym pozwanej przysługiwało uprawnienie do skorzystania z przewidzianego w art. 45 u.k.k. tj. uprawnienia do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

W związku z powyższym odsetki wskazane w umowie w kwocie 2144 zł. są powódce nienależne, albowiem zostały obliczone zarówno od kapitału rzeczywiście udostępnionego jak i od kosztów kredytu. Powód naliczał zaś odsetki nie tylko od kapitału, ale także od kredytowanych kosztów pożyczki, co nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Podkreślić należy, że sankcję kredytu darmowego uruchamiają – jak wskazała pozwana - wszystkie postaci braku wywiązania z wymogów określonych w przepisie art. 45 u.k.k.: zarówno brak spełnienia, jak i spełnienie niewłaściwe. W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że przedstawienie informacji w sposób nierzetelny, niepełny niezrozumiały dla typowego adresata wywołuje sankcję kredytu darmowego. Również w ocenie Sądu użycie na pierwszej stronie umowy pojęć „”całkowita kwota pożyczki 5.000 zł., i „udzielnie pożyczki gotówkowej w kwocie 1000 zł.” może wprowadzać w błąd co do wysokości pożyczki. W związku z powyższym w ocenie Sądu powódka może się domagać od pozwanej zapłaty kwoty 313,29 zł tytułem niespłaconej należności tj. niespłacony kapitał (5.000 zł.- 4686,71 zł.) i taka kwota została zasądzona w pkt 1 wyroku, a w pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Do niezbędnych kosztów po stronie powoda zaliczono uiszczoną opłatę sądową od pozwu w kwocie 200 zł, 17 zł tytułem opłaty za pełnomocnictwo oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900,00 zł, co łącznie dało kwotę 1117 zł. Przyjmując, iż powód wygrał w 14 %, koszty mu należne wyniosły 156,38 zł. Po stronie pozwanej powstały koszty w łącznej wysokości 917 zł, na które składały się koszty 17 zł tytułem opłaty za pełnomocnictwo oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900,00 zł, co łącznie dało kwotę 917 zł. Przyjmując, iż pozwany wygrał w 86 %, koszty mu należne wyniosły 788,62 zł. W związku z powyższym zasądzono od powoda na rzecz pozwanej kwotę 632,24 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.