Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Człuchowie

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2025 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Sylwia Piasecka
Protokolant:	sekretarz sądowy Ilona Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2025 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa (...) Państwowych Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. N.

o zapłatę

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 161/24

UZASADNIENIE

Powód – (...) Państwowe Spółka Akcyjna z siedzibą w W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, złożył pozew przeciwko pozwanemu J. N. o zapłatę kwoty 2.430,90 złotych tytułem należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 listopada 2022 roku do dnia zapłaty od kwoty 1.215,45 złotych i od dnia 18 października 2022 roku do dnia zapłaty od kwoty 1.215,45 złotych oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że dnia 1 grudnia 2005 roku strony zawarły umowę najmu lokalu mieszkalnego. Wobec powstania zaległości w zapłacie czynszu najmu za ponad trzy okresy rozliczeniowe powód wypowiedział umowę najmu, natomiast wobec braku zwrotu przedmiotu umowy po jej rozwiązaniu obciążył pozwanego opłatami za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego. W związku z tym powód skierował do pozwanego w dniu 16 lutego 2023 roku wezwanie do zapłaty, którego celem było wyegzekwowanie należności. Pomimo wezwania pozwany nie uregulował przedmiotowych należności.

Postanowieniem z dnia 13 sierpnia 2024 roku, wydanym w sprawie I C 161/24, Sąd Rejonowy w Człuchowie zawiesił postępowanie w sprawie na mocy art. 177 § 1 pkt 6 kpc, a następnie postanowieniem z dnia 10 października 2024 roku podjął zawieszone postępowanie.

Pozwany – J. N. nie stawił się na termin rozprawy, nie zajął stanowiska w sprawie i nie wniósł o przeprowadzenie rozprawy pod jego nieobecności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 1 grudnia 2005 roku w G. została zawarta umowa najmu na czas nieokreślony pomiędzy (...) S.A. Oddziałem Gospodarowania (...) w G. a pozwanym J. N., na podstawie której wynajmujący oddał najemcy w najem lokal użytkowy o łącznej powierzchni użytkowej 62,91 m ², zlokalizowany na pierwszym piętrze budynku dworcowego oraz wydzieloną część magazynu o powierzchni 6,0 m ² w P., przy ulicy (...).

Wynajmujący zezwolił najemcy na pobyt w lokalu z członkami rodziny, a mianowicie konkubiną – M. G. i córką – W..

W umowie ustalono, że najemca będzie płacić miesięczny czynsz wynajmującemu w wysokości 2,40 złotych netto za 1 m ² powierzchni użytkowej lokalu, 1,80 złotych netto za 1 m ² powierzchni użytkowej wydzielonej części magazynu, czyli według wyliczenia 161,78 złotych. Jednocześnie wynajmujący zastrzegł sobie prawo do zmiany stawki czynszu, o której najemca miał być informowany w formie adnotacji na fakturze. Natomiast po zakończeniu najmu najemca zobowiązany był zwrócić przedmiot najmu w terminie wskazanym przez wynajmującego w należytym stanie wynikającym z jego prawidłowej eksploatacji, a w przypadku opóźnienia w przekazaniu przedmiotu najmu najemca obowiązany był do zapłaty odszkodowania do wysokości 3 – krotnego czynszu najmu za każdy miesiąc kalendarzowy bezumownego korzystania z przedmiotu najmu, nie mniej jednak niż za okres jednego miesiąca.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopia umowy nr (...) z dnia 1 grudnia 2005 roku k. 21 - 25.

W związku z zadłużeniem, które na dzień 3 kwietnia 2020 roku wynosiło 1.226,79 złotych, pozwany – J. N. został wezwany do zapłaty należności, w terminie 31 dni od daty doręczenia niniejszego pisma. W związku z rażącym naruszeniem warunków umowy najmu z dnia 1 grudnia 2005 roku, polegającej na zwłoce z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności pomimo udzielenia dodatkowego terminu do zapłaty, powód wypowiedział umowę najmu bez zachowania terminów wypowiedzenia ze skutkiem na dzień 31 lipca 2020 roku.

Wyrokiem zaocznym z dnia 23 grudnia 2021 roku, wydanym w sprawie I C 541/20, Sąd Rejonowy w Człuchowie orzekł eksmisję pozwanego J. N. z lokalu o powierzchni 62,91 m ², znajdującego się na pierwszym piętrze budynku dworcowego w P., przy ulicy (...) i wydał go powodowi. Jednocześnie ustalono, że pozwanemu przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego i nakazano wstrzymanie eksmisji do czasu złożenia pozwanemu J. N. przez Gminę P. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2022 roku, wydanym w sprawie IV Ca 128/22, Sąd Okręgowy w Słupsku oddalił apelację.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopia wezwania z dnia 3 kwietnia 2020 roku k. 26, potwierdzenia odbioru k. 27 – 28, wypowiedzenia umowy z dnia 18 czerwca 2020 roku k. 29, potwierdzenia odbioru k. 30 – 31, wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 23 grudnia 2021 roku, sygn. akt I C 541/20 wraz z uzasadnieniem k. 32 – 38, wyrok Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 16 grudnia 2022 roku, sygn. akt IV Ca 128/22 k. 39.

W dniu 3 października 2022 roku i 2 listopada 2022 roku powód wystawił noty księgowe adresowane do pozwanego, każda na kwotę 1.215,45 złotych. Stanowiły one jednocześnie wezwanie do natychmiastowego opuszczenia zajmowanej wbrew (...) S.A. nieruchomości.

Powód w lutym 2023 roku wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 2.430,90 złotych, w terminie do dnia 2 marca 2023 roku.

dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 16 lutego 2023 roku k. 42, dowód z innych wniosków dowodowych: wydruk noty księgowej z dnia 3 października 2022 roku k. 40, noty księgowej z dnia 2 listopada 2022 roku k. 41.

Sąd zważył co następuje:

Roszczenie strony powodowej nie zasługiwało na uwzględnienie, mimo że pozwany J. N. nie stawił się na termin rozprawy, nie zajął stanowiska w sprawie i nie wniósł o przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność. Zatem, Sąd na mocy art. 339 § 1 k.p.c., zobligowany był do wydania wyroku zaocznego. Należy jednak przy tym podkreślić, że wydając wyrok zaoczny Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Niezależnie bowiem od ustalenia podstawy faktycznej Sąd jest zawsze zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego, w szczególności czy oświadczenia zawarte w uzasadnieniu pozwu należycie uzasadniają w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Ma to o tyle istotne znaczenie, że negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwa, gdyż w tym zakresie nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 kpc (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca roku, 1972 roku, III CRN 30/72, 31 marca 1999 roku, I CKU 176/97, 6 czerwca 1997 roku, I CKU 87/97, 15 marca 1996 roku, I CRN 26/96, 15 września 1967 roku, III CRN 175/67, 18 lutego 1972 roku, III CRN 539/71, Legalis, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 roku, III CRN 30/72, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 1973, III CRN 59/73). Domniemanie to dotyczy bowiem wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego, a nadto zastępuje jedynie postępowanie dowodowe. Dlatego też ten wyjątkowy przepis nie może być wykładany rozszerzająco. W konsekwencji Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu.

Sąd nie może również przyjąć za prawdziwe twierdzeń powoda, jeżeli budzą one wątpliwości. W sformułowaniu art. 339 § 2 k.p.c. mowa jest o przyjęciu za prawdziwe twierdzeń powoda, jeżeli „nie budzą one uzasadnionych wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy”. Uzasadnione wątpliwości mogą powstać w wypadku, kiedy twierdzenia powoda zawarte w pozwie odnośnie stanu faktycznego sprawy, są ze sobą sprzeczne, nie zawierają pełnego stanu faktycznego pozwalającego na rozstrzygnięcie sprawy, wskazują na brak legitymacji procesowej powoda lub pozwanego itp. (porównaj: komentarz do art. 339 k.p.c. pod redakcją Zieliński – system Legalis).

Ocena zgodności z prawdą twierdzeń powoda następuje na podstawie materiału procesowego znajdującego się w aktach sprawy. Nie budzi wątpliwości, że obowiązkiem strony powodowej jest dołączenie do pozwu dowodów, które umożliwią Sądowi weryfikacje twierdzeń pozwu pod kątem spełnienia przesłanek z art. 339 k.p.c. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi określone dla siebie skutki prawne. Zwrot „wywodzi skutki prawne” odnosi się do strony postępowania i ma to znaczenie, że podkreśla zależność między kierunkiem aktywności dowodowej strony, a faktami prawnymi, które ma wykazać. Przedmiotem dowodu są fakty istotne dla rozstrzygnięcia, które można nazwać jako prawne (art. 227 k.p.c.), wśród których należy wyróżnić fakty, z których strona wywodzi skutki prawne i które są opisane w hipotezach norm prawa cywilnego materialnego. Zatem przepis ten wskazuje kierunek aktywności dowodowej stron i określa - w połączeniu z normami prawa materialnego - które fakty podlegają dowodzeniu. Dlatego też powód dochodząc roszczenia związany jest ciężarem udowodnienia okoliczności uzasadniających żądanie, więc opisanych hipotezami norm prawa cywilnego materialnego znajdujących zastosowanie dla oceny stanu faktycznego. Są to fakty, z których strona wywodzi skutek prawny, a więc prawotwórcze. Powyższe wskazuje, że w pierwszej kolejności obowiązkiem sądu jest ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania w odpowiednią podstawę prawną. Niemożność przeprowadzenia takiej subsumpcji, samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy pozwany z kolei udowodnił podstawy faktyczne przyjętej linii obrony czy też nie. Ma to o tyle istotne znaczenie, że ciężar dowodu pozostaje w ścisłym związku z problematyką procesową dowodów i spełnia przy tym dwie zasadnicze funkcje. Po pierwsze dynamizuje postępowanie dowodowe w systemie obowiązywania zasady sporności (kontradyktoryjności) w procesie, po drugie określa wynik merytoryczny sporu (sprawy) w sytuacji krytycznej, gdy strona nie udowodni faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. K. Piasecki, Kodeks cywilny. Księga pierwsza. Część ogólna. Komentarz, Zakamycze, 2003 r.). Oznacza to zatem, że Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Zgodnie bowiem z przyjętą linią orzecznictwa obowiązek wskazania dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29), ponieważ Sąd został wyposażony jedynie w uprawnienie, a nie obowiązek, dopuszczenia dalszych jeszcze, nie wskazanych przez żadną ze stron, dowodów, kierując się przy tym własną oceną, czy zebrany w sprawie materiał jest - czy też nie jest - dostateczny do jej rozstrzygnięcia (art. 316 § 1 in principio k.p.c.). Dlatego też Sąd powinien korzystać z przewidzianego w art. 232 zd. 2 k.p.c. uprawnienia powściągliwie i z umiarem, pamiętając, że taka inicjatywa należy przede wszystkim do samych stron i że cały rozpoznawany spór jest ich sprawą, a nie sądu. Podkreślić również należy, że zasada kontradyktoryjności winna być całkowicie zachowana zwłaszcza wówczas, gdy strony korzystają z pomocy profesjonalnych pełnomocników.

W przedmiotowej sprawie powód, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, w uzasadnieniu pozwu wskazał, że dochodzi od pozwanego opłat za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego i celem wykazania zasadności i wysokości roszczenia przedłożył umowę najmu z dnia 1 grudnia 2005 roku, wezwania do zapłaty z powodu zadłużenia, wypowiedzenie umowy, wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 23 grudnia 2021 roku wraz z uzasadnieniem dotyczący eksmisji pozwanego J. N., noty księgowe oraz wezwanie do zapłaty.

Z powyższych dowodów wynika zatem, że podstawą prawną domagania się przez powoda zapłaty kwoty wskazanej w pozwie jest art. 18 ust 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2018r., poz. 1234 j.t.), zgodnie z którym, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego, są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odszkodowanie te odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie nie pokrywa poniesionych strat, właściciel może żądać od osoby, o której mowa w ust. 1, odszkodowania uzupełniającego (art. 18 ust. 2 cytowanej ustawy).

Oznacza to, że odszkodowanie jakie powinna płacić osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego ustawa określa w odniesieniu do wysokości czynszu najmu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu tego lokalu, gdyby mógł nim dysponować (gdyby został opróżniony). Chodzi tu o sytuację hipotetyczną, w której lokal zostaje opróżniony, a właściciel (gmina, inna jednostka samorządowa, Skarb Państwa lub państwowa osoba prawna, towarzystwo budownictwa społecznego, spółdzielnia mieszkaniowa, inny właściciel - osoba fizyczna lub prawna) w uwarunkowaniach prawnych, w jakich funkcjonuje, oraz realiach rynkowych (danej miejscowości, dzielnicy) miałby możność wynająć dane mieszkanie. Przy czym odszkodowanie to nie jest, „czystym” obowiązkiem naprawienia szkody, o jakich mówią przepisy księgi trzeciej kodeksu cywilnego. Obowiązek płacenia odszkodowania powstaje bowiem dlatego, że osoba zajmująca lokal czyni to nie posiadając tytułu do jego zajmowania.

Zatem, w przedmiotowej sprawie, na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, że opuścił, opróżnił i wydał stronie powodowej lokal zgodnie z obowiązkiem zawartym w wyroku Sądu Rejonowego w Człuchowie z dnia 23 grudnia 2021 roku (art. 6 k.c. w zw. z art. 675 § 1 k.c.). Pozwany nie wykazał jednak, że wydał właścicielowi (lub zarządcy) klucze do mieszkania, albo że zawiadomił o opuszczeniu lokalu, mimo że z protokołu czynności Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Człuchowie wynika, że pozwany J. N. stale zamieszkuje pod adresem ul. (...), (...)-(...) P.. Natomiast powód nie wykazał aby wykonał punkt 2 i 3 powyższego orzeczenia, a mianowicie aby złożył pozwanemu – J. N. ofertę zawarcia umowy lokalu socjalnego.

Niezależnie jednak od powyższego, skoro pozwany – J. N. faktycznie nadal zajmuje przedmiotowy lokal, to spoczywa na nim obowiązek zapłaty odszkodowania na podstawie wyżej powołanych przepisów.

W ocenie Sądu powód nie wykazał jednak należycie wysokości dochodzonego roszczenia, albowiem oprócz not księgowych nie załączył żadnych innych dokumentów umożliwiających weryfikację kwot określonych jako odszkodowanie, w szczególności jakiego rodzaju opłaty obejmuje to odszkodowanie. Brak jest bowiem informacji o wysokości i rodzaju opłat za lokal w okresach wskazanych w notach księgowych. Powód nie przedłożył również kart czy też zestawień kontowych, z których wynikałaby wysokość i rodzaj tych opłat.

W ocenie Sądu dowodem na wysokość i rodzaj tego odszkodowania absolutnie nie mogą być stawki wskazane w umowie z dnia 1 grudnia 2005 roku, albowiem powód nie wykazał w toku niniejszego procesu, że obowiązywały one nadal w dacie powstania obowiązku regulowania przez pozwanego odszkodowania oraz sporządzenia not księgowych. Miało to o tyle istotne znaczenie, że z treści umowy najmu z dnia 1 grudnia 2005 roku wynika, że wynajmujący zastrzegł sobie prawo – w przypadkach wskazanych w umowie – do zmiany stawki czynszu oraz, że pomiędzy zawarciem umowy najmu a powstaniem obowiązku zapłaty odszkodowania upłynął okres ponad 15 lat. Zatem, w ocenie Sądu, trudno przyjąć aby stawki obowiązujące w dacie zawarcia umowy najmu nadal były aktualne.

Wprawdzie powód złożył wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania wartości nieruchomości dla wykazania wysokości czynszu najmu, jaki powód mógłby uzyskać w okresie, którego dotyczy pozew, a który to czynsz najmu stanowiłby ekwiwalent wartości roszczenia powoda, jednakże w ocenie Sądu, z uwagi na fakt, że powód oprócz not księgowych, nie przedstawił żadnego dodatkowego materiału dowodowego, z którego wynikałaby wysokość i rodzaj opłat składających się na odszkodowanie, to wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie ze względu na niemożliwość jego przeprowadzenia oraz zmierzał do przedłużenia postępowania. Ponadto okoliczności, które miałyby być wykazane opinią biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości nie były wiadomościami specjalnymi, albowiem z treści art. 18 cytowanej ustawy, w sposób nie budzący wątpliwości, wynika w jaki sposób ma być ustalona wysokość odszkodowania w przypadku bezumownego korzystania z lokalu. Ponadto dowód z opinii biegłego, z uwagi na składnik w postaci wiadomości specjalnych, jest dowodem tego rodzaju, że nie może być zastąpiony inną czynnością dowodową, np. przesłuchaniem świadka (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 1999 roku, I CKN 223/98, Legalis), jak również biegły nie może zastępować stron w przedstawianiu istotnych dla sprawy twierdzeń faktycznych, gromadzeniu materiału faktycznego czy w poszukiwaniu dowodów. Opinia biegłego ma bowiem na celu ułatwienie sądowi należytej oceny już zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast sama być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lipca 2021 roku, V ACa 38/20, Legalis). Dlatego też o tym, czy dla rozstrzygnięcia sprawy niezbędne są wiadomości specjalne, decyduje sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2008 roku, II CSK 545/07, Legalis).

Na decyzję Sądu w zakresie pominięcia dowodu z opinii biegłego sądowego miała również wpływ okoliczność, że z treści uzasadnienia pozwu nie wynikało aby odszkodowanie obejmowało również odszkodowanie uzupełniające określone w art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2018r., poz. 1234 j.t.), albowiem powód wskazał, że są to opłaty za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego.

Zatem, skoro powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia, to zasadnym było oddalić powództwo w całości, o czym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.