Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Człuchowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia, 29 października 2025 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sylwia Piasecka

Protokolant: p.o. protokolanta sądowego Klaudia Kiedrowska

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2025 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy

z powództwa E. S.

przeciwko U. (...) W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego U. (...) W. na rzecz powoda E. S. kwotę 2.040,50 złotych (słownie: dwa tysiące czterdzieści złotych i pięćdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 października 2022 roku do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od powoda E. S. na rzecz pozwanego U. (...) W. kwotę 783,50 złotych (słownie: siedemset osiemdziesiąt trzy złote pięćdziesiąt groszy) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

4.  nakazuje pobrać od powódki E. S. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę 450,00 złotych (słownie: czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem nieopłaconych kosztów sądowych,

5.  nakazuje pobrać od pozwanego U. (...) W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę 450,00 złotych (słownie: czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem nieopłaconych kosztów sądowych.

Sygn. akt I C 304/23

UZASADNIENIE

Powódka – E. S., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, wniosła pozew przeciwko pozwanemu – U. (...) W. o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 4.081,00 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 31 października 2022 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 7 sierpnia 2022 roku na drodze powiatowej nr (...) (S. — K.) motorower marki R. o nr rej (...) uderzył w przydrożne drzewo. W wyniku opisanego zdarzenia śmierć poniósł P. S. — syn powódki. Śmierć poniósł także drugi z mężczyzn poruszających się motorowerem. Postanowieniem z dnia 31 października 2022 roku śledztwo w sprawie przedmiotowego wypadku zostało umorzone wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa. W toku śledztwa nie udało się bowiem jednoznacznie ustalić, który z mężczyzn kierował pojazdem.

Powódka zaznaczyła, że pojazd marki R. w chwili wypadku nie był objęty ochroną ubezpieczeniową z tytułu OC pojazdów mechanicznych i dlatego też legitymacja bierna pozwanego wynika z art. 98 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...)

Powódka podniosła, że zgłosiła szkodę za pośrednictwem (...) S.A. i wówczas pozwany Fundusz przeprowadził postępowanie likwidacyjne, w toku którego podjął decyzję o odmowie przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie i szkodę. Strona pozwana wskazała, że , uzasadniając stanowisko, według którego w przedmiotowej sprawie w ogóle nie zachodzi odpowiedzialność odszkodowawcza (...), powołała się na art. 98 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. . Strona pozwana stwierdziła, że z uwagi na niewykazanie, że zmarły P. S. był pasażerem, a nie kierującym pojazdem — powódka nie wykazała która osoba była sprawcą ww. zdarzenia. Jednocześnie pozwany nie podniósł istnienia żadnej z przesłanek egzoneracyjnych. Strona powodowa nie zgodziła się jednak ze stanowiskiem pozwanego wskazując, że sprowadza się ono w istocie do stwierdzenia, że odpowiedzialność pozwanego zaktualizowałaby się dopiero w razie wykazania, że zmarły P. S. był pasażerem (a nie kierującym) pojazdu marki R.. Takie stanowisko wynika z błędnej wykładni przepisów statuujących zasady odpowiedzialności pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów, a w szczególności pominięcia konsekwencji, jakie rodzi wynikający z art. 436 §1 w zw. z art. 435 § 1 kc rozkład ciężaru dowodu.

Powód zaznaczył, że myślą przewodnią zarówno rozszerzenia odpowiedzialności odszkodowawczej posiadaczy pojazdów mechanicznych w stosunku do standardowej zasady winy, jak i nałożenia na nich obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia była możliwie najpełniejsza ochrona osób poszkodowanych w wyniku wypadków komunikacyjnych.

Powód wskazał nadto, że mając na względzie odpowiedzialność pozwanego na zasadzie ryzyka, poszkodowany winien udowodnić szkodę, ruch pojazdu oraz istnienie związku przyczynowego pomiędzy szkodą a ruchem pojazdu, nie ulega wątpliwości, że powódka sprostała powyższemu obowiązkowi, natomiast pozwany nie wykazał jakiejkolwiek przesłanki egzoneracyjnej. Zgodnie bowiem z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) dla aktualizacji odpowiedzialności pozwanego wystarczające jest wykazanie związku przyczynowego między ruchem pojazdu a szkodą na osobie, natomiast pozwany, aby uwolnić się od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, powinien wykazać — alternatywnie — albo że poszkodowany był w chwili wypadku jednocześnie kierującym oraz posiadaczem pojazdu, albo że zachodzi jedna z przesłanek egzoneracyjnych (siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub osoby trzeciej). Odnosząc powyższe uwagi do realiów przedmiotowej sprawy, powód podniósł, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia okoliczności zwalniających go od odpowiedzialności. Tymczasem strona pozwana w postępowaniu likwidacyjnym nie wykazała, że zachodzi którakolwiek z przesłanek egzoneracyjnych, ani nie wykazała, że zmarły P. S. kierował pojazdem w chwili zdarzenia, nie wspominając o udowodnieniu, że był on posiadaczem pojazdu. Dlatego też odnosząc powyższe uwagi do realiów przedmiotowej sprawy, powód stwierdził, że — wobec braku wątpliwości co do związku przyczynowego między ruchem pojazdu marki R. a śmiercią P. S. — to na pozwanym spoczywa ciężar udowodnienia okoliczności zwalniających go od odpowiedzialności. Nie może bowiem ulegać wątpliwości, że P. S. był osobą trzecią w stosunku do samoistnego posiadacza pojazdu, a w konsekwencji pozwany ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka względem poszkodowanego za skutki wypadku. Tymczasem strona pozwana nie wykazała, że zachodzi którakolwiek z przesłanek egzoneracyjnych ani nie wykazała, że zmarły P. S. kierował motorowerem w chwili zdarzenia, nie wspominając o udowodnieniu, że był on posiadaczem pojazdu.

Strona powodowa wskazała, że na podstawie art. 446 § 1 k.c. żąda zasądzenia od pozwanego kwoty 4.081,00 zł, poniesionej w związku z organizacją pogrzebu syna, tj. zakupu trumny, pokrycia kosztów obsługi ceremonii, zakopania grobu oraz pozostałych kosztów związanych z usługą pogrzebową. Obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje bowiem zwrot kosztów związanych bezpośrednio z pogrzebem, takich jak przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu a odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków zalicza się również koszt postawienia nagrobka, wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej oraz koszty na poczęstunek biorących udział w pogrzebie osób (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 1982 r., sygn. akt: II CR 556/81). Natomiast żądana kwota obejmuje poniesione koszty związane z usługami pogrzebowymi, jak również zakupem trumny.

Strona powodowa żądanie odsetek uzasadniła faktem, iż pełnomocnik powódki sprecyzował roszczenie pismem z dnia 7 lipca 2022 roku, skierowanym za pośrednictwem (...) S.A., pośredniczącego w likwidacji szkody. Zgodnie z treścią art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. Fundusz jest obowiązany zaspokoić roszczenie w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania akt szkody od zakładu ubezpieczeń. W tym czasie pozwany dysponował pełną wiedzą dotyczącą okoliczności zdarzenia oraz rozmiaru doznanej przez powódkę szkody. Pozwany pismem z dnia 30 września 2022 roku powiadomił o etapie postępowania likwidacyjnego, a zatem w w/w dacie pozwany był w posiadaniu akt otrzymanych od ubezpieczycielka pośredniczącego w likwidacji szkody.

W związku z powyższym, strona pozwana winna wypłacić powódce dochodzone roszczenie najpóźniej w dniu 30 października 2022 roku. Tym samym roszczenie o odsetki stało się wymagalne w dniu następnym — 31 października 2022 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwany zaprzeczył jakoby był zobowiązany do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem oraz zaprzeczył wszelkim nieudowodnionym twierdzeniom powoda, jak również twierdzeniom powoda sprzecznym z treścią odpowiedzi na pozew.

Pozwany przyznał, że bezspornym jest, że w dniu 7 sierpnia 2022 roku powstała szkoda - uderzenie w drzewo motocyklem marki R. o nr rej. (...), na skutek której śmierć ponieśli P. S. oraz D. W.. W toku postępowania karnego nie udało się ustalić sprawcy przestępstwa, tudzież kierującego pojazdem, natomiast pojazd nie posiadał ważnego ubezpieczenia OC. Dlatego też powód zgłosił szkodę do (...) za pośrednictwem (...) S.A.

Pozwany - Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny podkreślił, że po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego odmówił przyjęcia odpowiedzialności za niniejszą szkodę z uwagi na brak podstaw prawnych. Z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu postępowania w Prokuraturze Rejonowej w Człuchowie jednoznacznie wynikało bowiem, iż poza motorowerem marki R. nie stwierdzono innych pojazdów biorących udział w zdarzeniu, a co więcej w trakcie postępowania nie udało się ustalić, który z uczestników kierował motorowerem w chwili wypadku, a zatem nie zostało ustalone, która osoba była sprawca przedmiotowego zdarzenia. W związku z powyższym pozwany nie mógł stwierdzić, że powodowi przysługuje prawo dochodzenia roszczeń po śmierci zmarłego P. S. z ubezpieczenia OC wobec braku wykazania odpowiedzialności za spowodowanie zdarzenia przez drugiego zmarłego D. W.. Pozwany zaznaczył, że stoi na stanowisku, iż to na stronie powodowej wobec powyższego spoczywa ciężar wykazania odpowiedzialności po stronie pozwanej. Dlatego też pozwany zaprzeczył aby ponosił odpowiedzialność za powyższą szkodę.

Pozwany wskazał nadto, że nawet gdyby uznać, że kierującym pojazdem był zmarły D. W., a nie P. S., to należy zauważyć, że kolejną przesłanką wyłączającą oparcie się na zasadzie ryzyka, a wskazującą na konieczność rozpatrywania niniejszej sprawy na podstawie zasady winy, jest okoliczność, że pomiędzy zmarłymi była bliska relacja, którą potwierdziła w zeznaniach siostra zmarłego P. S. i dlatego też twierdzić, że przewóz przez D. W. zmarłego P. S. miał charakter grzecznościowy co wskazuje, że odpowiedzialność w niniejszej sprawie należy rozpatrywać na zasadach winy. Nie ma bowiem dowodów na to, że przewóz miał charakter odpłatny. Co więcej z zeznań siostry P. S. wynika, że obaj zmarli jechali do brata zmarłego i świadka S. S.. Skoro natomiast to D. W. miał prowadzić pojazd to wykonując przewóz P. S. do jego brata, to przewóz ten miał charakter grzecznościowy. W związku z tym faktem odpowiedzialność należało ustalić na podstawie winy. W pierwszej kolejności należy wskazać, że obaj zmarli byli pod wpływem znacznej ilości alkoholu, zatem P. S. miał świadomość, że D. W. był pod wpływem alkoholu i zdecydował się na podróż z pijanym kierowcą. Co więcej przy zmarłych znaleziono narkotyki w postaci marihuany o masie całkowitej 7/39 g netto. Ponadto zmarły nie uniemożliwił D. W. prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu, jak również znany był mu zamiar sprawcy wyjechania pojazdem na drogę publiczną oraz cel podróży. Dlatego też w opinii pozwanego osoba, która nie podejmuje czynności uniemożliwiających jazdę kierowcy pod wpływem alkoholu, przyczynia się do wypadku i stanowi to przykład przyczynowości zaniechania. W konsekwencji zmarłego P. S. można byłoby uznać, w niniejszej sprawie, współsprawcą samego zdarzenia, z którego szkoda wynikła. Jest to działania w najwyższym stopniu nieprawidłowe obiektywnie i zawinione. Zmarły z pewnością mógł zachować się inaczej.

Pozwany wskazał, że drugim innym aspektem potwierdzającym przyczynienie powoda jest samo zajęcie miejsca na motocyklu z pijanym kierowcą oraz świadomość jego stanu w celu przejechania z nim po drodze publicznej, co stanowiło działanie w sposób oczywisty nieprawidłowe i zawinione powodujące szkodę. Gdyby bowiem zmarły P. S. nie zdecydowałby się na podróż z D. W., nie doszłoby do zdarzenia z jego udziałem. W związku z czym na zmarłym spoczywa wina za wystąpienie zdarzenia i brak jest odpowiedzialności pozwanego. Pozwany zaznaczył również, że zmarły nie miał na sobie kasku.

Biorąc natomiast pod uwagę obciążające zmarłego P. S. okoliczności i lekkomyślność, która doprowadziła do niniejszego zdarzenia, a jednocześnie możliwość uniknięcia zdarzenia, pozwany podniósł zarzut przyczynienia na poziomie 80%. Jednocześnie pozwany zastrzegł sobie možliwość odniesienia się do wysokości żądanego odszkodowania w momencie ustalenia odpowiedzialności.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 sierpnia 2022 roku, w godzinach nocnych, na drodze nr (...), pomiędzy miejscowościami S. i K. doszło do wypadku drogowego. Motorower marki R. (...) nr rej. (...), bezpośrednio za łukiem drogi zjechał na prawą stronę drogi i czołowo – otarciowo uderzył w przydrożne drzewo. Przyczyną zjechania z drogi było niedostosowanie przez osobę kierującą motorowerem toru jazdy do przebiegu drogi.

Dwukierunkowa droga w miejscu zdarzenia miała bitumiczną jezdnię o szerokości 4,8 m i przebiegała łagodnym łukiem o promieniu około 180 m i długości około 40 m, po obu stronach którego znajdowały się odcinki proste. Po obu stronach jezdni znajdowała się szutrowo - trawiaste pobocza obsadzone drzewami odległymi o 0,7 - 0,9 m od krawędzi jezdni. Krawędzie jezdni wyznaczone były liniami krawędziowymi ciągłymi wąskimi. W chwili zdarzenia jezdnia była czysta, sucha i w dobrym stanie technicznym.

W chwili zdarzenia w motorowerze nie działały hamulce.

W wyniku tego zdarzenia komunikacyjnego na miejscu zginęły dwie osoby, a mianowicie D. W. i P. S..

U poszkodowanego P. S. stwierdzono złamanie łuski kości czołowej po stronie lewej i łuski lewej kości ciemieniowej, rozfragmentowanie kości podstawy czaszki w rejonie dołu przedniego, uszkodzenie przez odłamy kostne kory mózgowej u podstawy płatów czołowych obu półkul mózgu z rozległym stłuczeniem, stłuczenie obu płuc na powierzchniach tylnych i bocznych, otarcia naskórka i stłuczeń powłok twarzy, zwłaszcza po stronie lewej oraz na brodzie w linii środkowej, podbiegnięcia krwawe i otarcia naskórka na kończynach dolnych i prawej ręce.

Badania fizykochemiczne wykazały u P. S. 1,68 ⁰/00 alkoholu etylowego we krwi i 2,02 ⁰/00 w moczu oraz amfetaminę.

U D. W. stwierdzono liczne otarcia naskórka, podbiegnięcia krwawe na prawej stronie ciała (ucho, twarz, bark, ramię, ręka, klatka piersiowa, kolano i podudzie, stopa), głęboką ranę na wewnętrznej stronie trzeciego palca prawej ręki, otwarte złamanie paliczka, rozległe podbiegnięcie na przyśrodkowej części lewego uda, złamanie piramid obu kości skroniowych z przejściem szczeliny złamania po prawej stronie na kość potyliczną, stłuczenie podstawy prawej półkuli mózgu, poprzeczne złamanie mostka bez cech przyżyciowości, złamanie żebra IV w lewej linii pachowej tylnej, stłuczenie obu płuc, złamanie nasady dalszej prawej kości udowej i wieloodłamowe złamanie jej trzonu z wylewem krwi w stawie kolanowym i w otaczających mięśniach oraz złamanie kości prawego śródstopia.

We krwi D. W. stwierdzono obecność 1,10 ⁰/00 alkoholu etylowego i

1,92 ⁰/00 alkoholu w moczu.

Właścicielem motoroweru w chwili zdarzenia był D. W., który był jedynym jego użytkownikiem. W dacie zdarzenia pojazd marki R. nie był objęty ochroną ubezpieczeniową z tytułu OC pojazdów mechanicznych.

dowód: ekspertyza kryminalistyczna nr (...) z zakresu badań wypadku drogowego biegłego sądowego z zakresu analizy i rekonstrukcji wypadków drogowych R. S. z dnia 16 czerwca 2024 roku k. 108a – 117.

Charakter, rozległość i umiejscowienie oraz mechanizm powstania zmian urazowych, stwierdzonych w czasie oględzin i otwarcia zwłok D. W. i P. S. przy uwzględnieniu odtworzonego przebiegu wypadku drogowego wskazują, że w chwili wypadku kierującym motorowerem był D. W., a P. S. zajmował miejsce pasażera. Natomiast uszkodzenia stwierdzone na zabezpieczonym kasku wskazują na uraz działający na niego w części centralnej od przodu, co odpowiada mechanizmowi powstania stwierdzonych u P. S. obrażeń w obrębie głowy i świadczy, że w chwili zdarzenia P. S. miał założony kask.

dowód: sprawozdanie sądowo – lekarskie specjalisty medycyny sądowej dr. n. med. D. P. z dnia 6 czerwca 2025 roku k. 202 – 210.

Postanowieniem z dnia 31 października 2022 roku umorzono śledztwo w sprawie zaistniałego wypadku drogowego wobec niewykrycia sprawcy przestępstwa.

dowód z innych wniosków dowodowych: postanowienie o umorzeniu śledztwa z dnia 31 października 2022 roku k. 14 – 16.

Powódka – E. S. pismem z dnia 30 sierpnia 2022 roku zgłosiła szkodę do (...) S.A. z siedzibą w W., wnosząc o przeprowadzenie postępowania likwidacyjnego i zapłatę, na podstawie art. 446 § 4 kc kwoty 100.000,00 złotych tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w związku ze śmiercią syna.

Pismem z dnia 2 września 2022 roku (...) S.A. z siedzibą w W. poinformował powódkę, że nie może przyznać świadczenia albowiem z zebranej dokumentacji wynika, że w dniu zdarzenia posiadacz pojazdu, którym szkodę wyrządzono nie miał ważnego obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, dlatego też cała dokumentacja została przekazana do pozwanego – U.

Pozwany – po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego – odmówił wypłaty odszkodowania na rzecz osoby uprawnionej po śmierci P. S. z uwagi na brak podstaw prawnych. Pozwany wskazał, że z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu Prokuratury Rejonowej w Człuchowie jednoznacznie wynika, iż poza motorowerem Romet (...), którym podróżowali D. W. i P. S. nie ujawniono żadnych innych pojazdów biorących udział w zdarzeniu z dnia 7 sierpnia 2022 roku. Ponadto w trakcie trwania postępowania nie udało się ustalić, który z w/w uczestników kierował motorowerem w chwili wypadku, a zatem nie zostało ustalone która z w/w osób była sprawcą przedmiotowego zdarzenia.

dowód z innych wniosków dowodowych: kserokopie zgłoszenie szkody – pismo z dnia 30 sierpnia 2022 roku k. 17 – 20, pismo z dnia 2 września 2022 roku k. 21 – 22, pismo z dnia 8 listopada 2022 roku k. 25 – 26.

Powódka – E. S. poniosła koszty związane z usługą pogrzebową w wysokości 4.081,00 złotych (trumna, krzyż, tabliczka, chłodnia, karawan, kosmetyka pośmiertna, obsługa ceremonii, zakopanie grobu, odbiór ciała, transport i nekrolog).

Środki otrzymane przez powódkę z zasiłku pogrzebowego w całości zostały przeznaczone na zakup kwiatów i pokrycie kosztów związanych z poczęstunkiem – stypą (przyznane).

dowód: faktura Nr (...) z dnia 16 sierpnia 2022 roku k. 27.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Wskazać należy, że z reguły podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody komunikacyjnej jest ubezpieczyciel, najczęściej w związku z objęciem sprawcy wypadku ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej. Jednakże w przedmiotowej sprawie roszczenie zostało skierowane przeciwko (...), który jest instytucją wykonującą zadania określone w ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. .

W przedmiotowej sprawie pozwany zakwestionował swoją legitymację procesową bierną wskazując, że z uzasadnienia postanowienia o umorzeniu postepowania w Prokuraturze Rejonowej w Człuchowie jednoznacznie wynikało, iż poza motorowerem marki R. nie stwierdzono innych pojazdów biorących udział w zdarzeniu, a ponadto w trakcie postępowania nie udało się ustalić, który z uczestników kierował motorowerem w chwili wypadku, a zatem nie zostało ustalone, która osoba była sprawca przedmiotowego zdarzenia. Dlatego też pozwany nie mógł stwierdzić, że powodowi przysługuje prawo dochodzenia roszczeń po śmierci zmarłego P. S. z ubezpieczenia OC wobec braku wykazania odpowiedzialności za spowodowanie zdarzenia przez drugiego zmarłego D. W..

Wobec powyższego koniecznym było ustalenie przez Sąd, w pierwszej kolejności, czy pozwany jest biernie legitymowany w przedmiotowej sprawie. Ustalenie tej okoliczności miało bowiem zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Legitymacja procesowa jest bowiem jedną z przesłanek materialnych, czyli okoliczności stanowiących w świetle prawa materialnego warunki poszukiwania ochrony prawnej na drodze sądowej. Otóż, aby ochrona ta mogła być przez sąd udzielona, z żądaniem jej udzielenia musi wystąpić osoba uprawniona przeciwko osobie zobowiązanej i dlatego też wykazanie legitymacji procesowej czynnej i biernej powinno mieć miejsce już w fazie składania pozwu i stanowić wstępny etap, pozwalający sądowi na rozważenie w dalszym zakresie zasadności roszczenia. Ponadto zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, zgodnie przyjmuje się, że legitymacja procesowa jest zawsze powiązana z normami prawa materialnego.

Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy i bierze tę przesłankę pod uwagę z urzędu, ma zatem obowiązek ustalić okoliczności, które stanowią o istnieniu tej legitymacji. Brak legitymacji procesowej zarówno czynnej jak i biernej prowadzić musi bowiem do wydania wyroku oddalającego powództwo.

Istotnym jest również, że stwierdzony brak legitymacji winien być brany pod uwagę przez Sąd zarówno z urzędu, jak i na zarzut pozwanego.

Z zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci ekspertyzy kryminalistycznej nr (...) z zakresu badań wypadku drogowego biegłego sądowego z zakresu analizy i rekonstrukcji wypadków drogowych R. S. z dnia 16 czerwca 2024 roku i sprawozdania sądowo – lekarskiego specjalisty medycyny sądowej dr. n. med. D. P. z dnia 6 czerwca 2025 roku wynika - na podstawie charakteru, rozległości, umiejscowienia i mechanizmu powstania zmian urazowych, stwierdzonych w czasie oględzin i otwarcia zwłok D. W. i P. S. – uczestników zdarzenia komunikacyjnego z dnia 7 sierpnia 2022 roku, przy uwzględnieniu odtworzonego przebiegu wypadku drogowego, że w chwili wypadku kierującym motorowerem był D. W., a P. S. zajmował miejsce pasażera. Ponadto stwierdzone na zabezpieczonym kasku uszkodzenia wskazują, że w chwili zdarzenia P. S. miał założony kask. Z powyższych opinii wynika nadto, że przyczyną zjechania z drogi było niedostosowanie przez osobę kierującą motorowerem toru jazdy do przebiegu drogi.

Sąd dał wiarę powyższym opiniom, albowiem zostały one sporządzone zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa i nie były kwestionowane przez strony procesu. Ponadto opinie te są szczegółowe i wzajemnie się uzupełniają. Dlatego też Sąd nie miał żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności. Istotnym jest również, że strona pozwana nie zaoferowała w tym zakresie żadnego wiarygodnego przeciwdowodu.

Zatem, skoro sprawcą wypadku był D. W. i w dacie zdarzenia nie posiadał on obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, to pozwany jest biernie legitymowany w przedmiotowej sprawie.

Źródłem odpowiedzialności strony pozwanej jest art. 98 ust. 1 pkt 3 lit.a w zw. z art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. . W myśl art. 98 ust. 1 pkt 3 lit.a do zadań F. należy zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych, o których mowa w art. 4 pkt 1 i 2 ustawy, w granicach określonych na podstawie przepisów rozdziałów 2 i 3, za szkody powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na osobie, w mieniu, w mieniu i na osobie, gdy posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.

W myśl art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, poszkodowany może dochodzić roszczeń bezpośrednio od U. (...) przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 1, 1a i 2. W takim przypadku nieco odmiennie wygląda proces likwidacji szkody. Zgodnie z treścią art. 108 ust.1 cytowanej ustawy uprawniony do odszkodowania zgłasza swoje roszczenia do F. przez którykolwiek zakład ubezpieczeń wykonujący działalność ubezpieczeniową w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe, o którym mowa w art. 4 pkt 1 i 2. Zakład ubezpieczeń nie może odmówić przyjęcia zgłoszenia szkody. Stosownie do ust. 2 zakład ubezpieczeń, po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia, przeprowadza postępowanie w zakresie ustalenia zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do F., powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie.

Z powyższego wynika zatem, że wystąpienie przez poszkodowanego z roszczeniem przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu o wyrównanie szkód zarówno na osobie, jak i na mieniu jest skuteczne jedynie wtedy, gdy zostanie wykazane, że szkoda została wyrządzona ruchem pojazdu mechanicznego, którego posiadacz był obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC i jednocześnie posiadacz (kierujący) pojazdu jest odpowiedzialny cywilnie za szkodę.

Stosownie do treści art. 436 § 1 kc odpowiedzialność ponosi samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą przyrody. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka gdzie dla jej przyjęcia wystarcza aby osoba poszkodowana wykazała zaistnienie szkody, zdarzenie wywołujące te szkodę oraz związek przyczynowego miedzy tym zdarzeniem a szkodą. Poszkodowany nie musi wykazywać winy sprawcy szkody jak przy odpowiedzialności na zasadach ogólnych. Uzasadnieniem zaostrzonej odpowiedzialności jest przede wszystkim (choć nie wyłącznie) szczególne lub wzmożone niebezpieczeństwo, jakie wiąże się z użyciem sił przyrody do poruszania się mechanicznym środkiem komunikacji. Według art. 436 § 1 kc samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody odpowiada tak jak prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody i ponosi odpowiedzialności za szkodę na osobie lub mieniu wyrządzoną komukolwiek przez ten ruch, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej, z wyłącznej winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Wina poszkodowanego - jako okoliczność egzoneracyjna w odniesieniu do odpowiedzialności określonej w art. 436 § 1 k.c. - występuje tylko wówczas, gdy szkoda powstała z wyłącznej winy poszkodowanego. Inaczej rzecz ujmując, wina poszkodowanego wyłącza odpowiedzialność wtedy, gdy jest tak poważna, że według zasad nauki i doświadczenia życiowego tylko ona może być brana pod uwagę i absorbuje inne okoliczności sprawy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 listopada 2006 roku, I ACa 678/06 LEX nr 298407).

Jednakże, w myśl art. 436 § 2 kc, w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych. Również tylko na zasadach ogólnych osoby te są odpowiedzialne za szkody wyrządzone tym, których przewożą z grzeczności.

Powyższy przepis przewiduje zatem dwa wyjątki od odpowiedzialności na zasadzie ryzyka posiadacza mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody za szkodę wyrządzoną przez ruch tego pojazdu, a mianowicie przypadek zderzenia się mechanicznych środków komunikacji i sytuację przewozu z grzeczności. Kodeks cywilny nie precyzuje, czym w praktyce jest przewóz grzecznościowy, dlatego też należy odwołać się do orzecznictwa. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z dnia 17 kwietnia 1970 roku (sygn. I CR 73/70 OSNC 1970/12/233) stwierdził, że nie jest przewozem z grzeczności w rozumieniu przepisu art. 436 § 2 zd. drugie k.c. przewóz dokonany przez posiadacza samochodu w wykonaniu zawartej z przewożonym umowy, że wspólnie tym samochodem odbędą wycieczkę, przy czym część kosztów podróży poniesie przewożony. Ponadto przewóz grzecznościowy nie jest identyczny z pojęciem przewozu nieodpłatnego i ma on miejsce tylko wówczas, gdy osoba przewożąca kieruje się poczuciem grzeczności w potocznym tego słowa znaczeniu, a mianowicie gdy zamiarem przewożącego jest świadczenie przewozu bezinteresownie (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 stycznia 1978 roku, II CR 487/77, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 23 listopada 2006 r., sygn. akt I ACa 678/06, niepublikowane, wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 17 czerwca 1969 roku, II CR 191/69).

W niniejszej sprawie niewątpliwym jest, że na skutek zdarzenia komunikacyjnego w dniu 7 sierpnia 2022 roku, doszło do wyrządzenia szkody w wyniku ruchu motoroweru marki R., prowadzonego przez D. W., w postaci śmierci pasażera – P. S..

W ocenie Sądu, nie sposób jednak zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego, który kwalifikuje przedmiotowe zdarzenie jako przewóz z grzeczności na podstawie art. 436§2 k.c., wykluczając tym samym ustalenie swojej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.

Z okoliczności sprawy wynika, że zarówno kierujący pojazdem, jak i pasażer byli pod znacznym wpływem alkoholu, natomiast pasażer – P. S. również pod wpływem amfetaminy. Zatem można uznać, że poszkodowani wspólnie spożywali alkohol i wspólnie ustalili, że odbędą podróż motorowerem. Świadczyć może o tym również okoliczność, którą podniósł sam pozwany w uzasadnieniu odpowiedzi na pozew, a mianowicie, że kierującego – D. W. i pasażera – P. S. łączyła bliska relacja.

Dlatego też, w ocenie Sądu, nie można uznać, aby przewóz ten miał charakter grzecznościowy. Ponadto pozwany nie wykazał, w toku niniejszego procesu, aby przewóz faktycznie miał charakter grzecznościowy.

Niewątpliwym natomiast jest, że skoro pozwany z tej okoliczności wywodził określone dla siebie skutki prawne, to zgodnie z treścią art. 6 kc, na nim spoczywał ciężar wykazania, że przewóz miał charakter grzecznościowy. Natomiast pozwany nie zaoferował w tym zakresie żadnego wiarygodnego materiału dowodowego.

Wobec powyższego, zdaniem Sądu, nie zachodzi w przedmiotowej sprawie przesłanka egzoneracyjna wyłączająca odpowiedzialność pozwanego na zasadzie ryzyka, skoro przewóz ten nie miał charakteru grzecznościowego.

Zgodnie z treścią art. 446 § 1 kc jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł.

Zatem roszczenie o zwrot kosztów pogrzebu przysługuje podmiotowi, który faktycznie poniósł te wydatki, niezależnie od tego, czy jest członkiem rodziny bądź osobą bliską zmarłemu. Granice obowiązku obejmującego zwrot kosztów pogrzebu, wyznaczają zwyczaje przyjęte w danym środowisku. Pojęcie tych zwyczajów należy rozumieć jako zwykle, przeciętnie ponoszone w danym środowisku koszty związane z pochówkiem (nabycie trumny, przewóz zwłok, koszty ceremonii pogrzebowej, zakup miejsca na cmentarzu, kwiaty i wieńce, zwyczajowo przyjęty poczęstunek dla bliskich zmarłego, koszt wystawienia nagrobka itp.).

W przedmiotowej sprawie powódka – matka P. S. celem wykazania zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia przedłożyła fakturę, z której wynikało, że poniosła ona koszty związane z usługą pogrzebową w wysokości 4.081,00 złotych.

Powyższa faktura nie była kwestionowana przez pozwanego. Pozwany nie kwestionował również wyjaśnień powódki, że otrzymany przez nią zasiłek pogrzebowy w całości został przeznaczony na zakup kwiatów i pokrycie kosztów związanych z poczęstunkiem – stypą.

Wobec powyższego Sąd, biorąc pod rozwagę okoliczności sprawy, uznał te fakty za przyznaną w trybie art. 230 kc.

W toku niniejszego procesu strona pozwana, w ocenie Sądu, słusznie podniosła zarzut przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody. Jednakże zweryfikował wskazany przez pozwanego stopień przyczynienia się powoda do powstania szkody z 80% na 50%.

Zgodnie z treścią art. 362 kc jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody stanowi kwestię prawną podlegającą uwzględnieniu przez sąd zawsze wtedy, gdy ustalony w sprawie stan faktyczny uzasadnia pozytywną ocenę w tym zakresie, nawet w sytuacji, gdy istnieje prawomocny wyrok skazujący, co do popełnienia przestępstwa. Przepis art. 362 k.c. zawiera, zatem normę adresowaną do sądu (norma kompetencyjna), nakazującą mu zmniejszenie odszkodowania ustalonego zgodnie z art. 361 k.c. w razie, gdy poszkodowany przyczynił się do powstania (lub zwiększenia) szkody. Stopień redukcji sąd ma ustalić stosownie do stopnia winy obu stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2010 roku, III CSK 229/09). Ocena, czy zachodzi podstawa do obniżenia odszkodowania na podstawie art. 362 k.c. należy do sądu. Trzeba zaznaczyć, że oceny tej sąd dokonuje przy rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy, rodzaju naruszonego przez poszkodowanego obowiązku, stopnia winy.

Postępowanie dowodowe potwierdziło, że zarówno poszkodowany – P. S., jak i kierujący motorowerem - D. W. byli pod znacznym wpływem alkoholu, a poszkodowany – P. S. – dodatkowo po spożyciu amfetaminy. Jednakże zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci opinii biegłej sądowej D. P. nie potwierdził podnoszonej przez pozwanego okoliczności, że P. S. podczas podróży nie posiadał kasku.

Wobec powyższego Sąd uznał za zasadne ustalenie przyczynienie się do odniesionej szkody w wysokości 50%.

W świetle bowiem ugruntowanego orzecznictwa sądowego, które Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą będącym w stanie po spożyciu napoju alkoholowego przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem, co uzasadnia zmniejszenie odszkodowania i zadośćuczynienia na podstawie art. 362 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 1985 r. IV CR 412/85 OSP 1986/4/87; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2003 r. III CKN 606/00).

Ze sporządzonej opinii ds. rekonstrukcji wypadków wynika, że przyczyną wypadku było niedostosowanie przez osobę kierującą motorowerem toru ruchu pojazdu do przebiegi drogi, w rezultacie czego poruszał się on dalej w kierunku zbliżonym do przebiegu drogi przed łukiem. Powodem takiego postępowania był zapewne stan upojenia alkoholowego kierowcy motoroweru – D. W., albowiem badanie pośmiertne wskazywało na stężenie alkoholu etylowego na poziomie 1,10 ⁰/00, a w moczu 1,92 ⁰/00. Poszkodowany – P. S. również był pod wpływem alkoholu 1,68 ⁰/00 we krwi, a w moczu 2,02 ⁰/00 oraz amfetaminy.

Powyższe stężenie alkoholu we krwi u kierowcy motoroweru i pasażera oraz dodatkowo obecność środków odurzających u P. S., w ocenie Sądu, wskazywało na znacznie obniżoną zdolność do postrzegania rzeczywistości, oceny zachowania, czy warunków drogowych u obu uczestników wypadku komunikacyjnego. Pomimo jednak takiego stanu pasażer założył kask.

W ocenie Sądu takie zachowanie należy kwalifikować jako wysoce lekkomyślne, tym bardziej, że miało ono dramatyczne skutki dla życia zarówno kierującego, jak i pasażera. Powód jako osoba dorosła w momencie wypadku powinien wykazać się dojrzałością, a przede wszystkim rozwagą i wykazać daleko idącą ostrożność oraz przewidzieć, gdyż jest to wiedza powszechna, że prowadzenia pojazdu przez nietrzeźwego kierowcę zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku. Tymczasem zbagatelizował on stan upojenia alkoholowego kierowcy. Okolicznością przemawiającą na korzyść pasażera może być jedynie fakt, że podjął on próbę zadbania o własne bezpieczeństwo i założył kask.

W konsekwencji, skoro Sąd przyjął przyczynienie się P. S. na poziomie 50%, to uwzględnił roszczenie strony powodowej jedynie w połowie, a mianowicie w wysokości kwoty 2.040,50 złotych, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O odsetkach orzeczono na mocy art. 481 § 1 k.c. oraz art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, U. (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2060), który wyznacza ubezpieczycielowi 30-dniowy termin do zapłaty przy uwzględnieniu niesprzecznych z w/w przepisem terminów wskazanych przez samego powoda w wezwaniach do zapłaty.

Strona powodowa domagała się odsetek za opóźnienie w zapłacie od dnia 31 października 2022 roku, wskazując że pozwany pismem z dnia 30 września 2022 roku powiadomił o etapie postępowania likwidacyjnego, a zatem w w/w dacie był w posiadaniu akt otrzymanych od ubezpieczyciela pośredniczącego w likwidacji szkody. Zatem roszczenie strony powodowej winno być rozstrzygniecie do dnia 30 października 2022 roku.

W ocenie Sądu, stanowisko strony powodowej w zakresie daty ustalenia odsetek zasługuje na uwzględnienie, albowiem pozwany w ogóle nie odniósł się do roszczenia w tym zakresie, a zatem należy uznać je za przyznane w trybie art. 230 kpc. Ponadto pozwany jest podmiotem profesjonalnie zajmującym się likwidacją szkód na osobach i mieniu, dlatego też powinien on dołożyć należytej staranności w celu dokładnego ustalenia, czy też zweryfikowania posiadanych informacji, dotyczących przedmiotowego zdarzenia.

Wobec powyższego Sąd ustalił, że odsetki ustawowe za opóźnienie od dochodzonego roszczenia należą się od dnia 31 października 2022 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., który stanowi, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone.

W przedmiotowej sprawie roszczenie strony powodowej zostało uwzględnione w części, a mianowicie w połowie. Zatem zarówno strona powodowa, jak i pozwana są wygrywającymi i przegrywającymi niniejszy proces.

Koszty procesu poniesione przez stronę powodową obejmują opłatę od pozwu w wysokości 400,00 złotych, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w wysokości 900,00 złotych zgodnie z treścią §2 pkt 3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) ze zm. i opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 51,00 złotych, natomiast przez stronę pozwaną wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata w wysokości 900,00 złotych zgodnie z treścią §2 pkt 3 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) , opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 złotych i zaliczkę w wysokości 2.000,00 złotych na poczet wynagrodzenia biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych i medycyny sądowej.

Powyższa zaliczka została przeznaczona w wysokości 1.648,66 złotych na wynagrodzenie biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych R. S., a pozostała kwota w wysokości 351,34 złotych na poczet wynagrodzenia biegłej sądowej z zakresu medycyny sądowej D. P., które opiewało na kwotę 1.251,40 złotych. Pozostała kwota w wysokości 900,06 złotych została pokryta tymczasowo przez Skarb Państwa Sąd Rejonowy w Człuchowie.

Wobec powyższego, skoro zarówno strona powodowa, jak i pozwana przegrały proces w 50%, to Sąd nakazał pobrać od nich na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie kwotę po 450,00 złotych tytułem nieopłaconych kosztów sądowych.

Dlatego też Sąd orzekł jak w punkcie 4 i 5 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 kpc, który stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Zatem, skoro koszty procesu strony powodowej wyniosły kwotę 1.351,00 złotych, zaś strony pozwanej kwotę 2.917,00 złotych, to strona powodowa powinna zwrócić stronie pozwanej kwotę 1.458,50 złotych, zaś strona pozwana stronie powodowej kwotę 675,50 złotych.

Wobec powyższego Sąd dokonał kompensacji tych kosztów i orzekł jak w punkcie 3 sentencji wyroku.