Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Człuchowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13/05/2025 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Ławnicy:	Sędzia Marek Osowicki Sonia Klonowska Jolanta Woźniak
Protokolant:	kierownik sekretariatu Anna Górska

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2025 r. w Człuchowie

sprawy z powództwa E. T.

przeciwko Zespołowi Szkół w P.

o przywrócenie do pracy, odszkodowanie i zadośćuczynienie

1.  Oddala powództwo

2.  Nie obciąża powódki kosztami procesu

3.  Nakazuje wypłacić od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie na rzecz Kancelarii Adwokackiej (...) kwotę 23.243,10 zł (dwadzieścia trzy tysiące dwieście czterdzieści trzy złote 10/100) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

(-) S. K. (-) M. O. (-) J. W.

Sygn. akt IV P 34/24

UZASADNIENIE

Powódka E. T. wniosła przeciwko pozwanemu Zespołowi Szkół w P. wniosła o przywrócenie do pracy i zapłatę zadośćuczynienia i odszkodowania za doznane krzywdy, wywołanie choroby, gnębienie i prześladowanie przez pracodawcę i pracowników szkoły. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że przyczyną zwolnienia się z pracy za porozumieniem stron było wykańczanie fizyczne i psychiczne przez pracodawcę i pracowników szkoły. W piśmie z 16.11.2023 r. wskazała, że z powodu stosowania wobec niej mobbingu nie otrzymała etatu pedagoga.

Pełnomocnik z urzędu powódki w piśmie procesowym z 18.03.2024 r. określiła żądanie odszkodowania i zadośćuczynienia na kwotę 6 000 000 zł .

Pozwany Zespół Szkół w P. w na rozprawie 14.05.2024 r. wniósł o oddalenie powództwa a wstępujący do sprawy pełnomocnik pozwanego w piśmie procesowym z 21.06.2024 r. podtrzymał stanowisko, iż powództwo winno być oddalone w całości. W uzasadnieniu pisma podniósł, iż roszczenia powódki są bezpodstawne a roszczenie o przywrócenie do pracy uległo przedawnieniu. Również przedawnione są roszczenia o zadośćuczynienie i odszkodowanie za doznane krzywdy. Powódka nie wskazała praktycznie żadnych dowodów, które by uzasadniały jej twierdzenia. Problemy zdrowotne powódki pojawiły się dopiero trzy lata po ustaniu stosunku pracy, co daje uzasadnione podstawy do twierdzenia, iż rozstrój zdrowia spowodowany był innymi czynnikami, nie związanymi z pracą powódki jako nauczyciela w Zespole Szkół w P..

Pełnomocnik pozwanej szkoły w piśmie procesowym z 21.06.2024 r. zgłosił zarzut przedawnienia roszczeń o przywrócenie do pracy, o zadośćuczynienie i odszkodowanie. Wskazał, iż praktycznie powódka nie wskazała żadnych dowodów, które uzasadniałyby jej twierdzenia a problemy zdrowotne powódki pojawiły się dopiero trzy lata po ustaniu stosunku pracy, co daje uzasadnione podstawy do twierdzenia, iż rozstrój zdrowia spowodowany był innymi czynnikami, nie związanymi z pracą powódki jako nauczyciela w pozwanym zespole szkół.

Sąd ustalił co następuje:

Powódka od 16.02.2009 r. do 19.06.2009 r. była zatrudniona w pozwanym zespole szkół na zastępstwo na stanowisku nauczyciela języka niemieckiego stażysty.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C świadectwo pracy k.1).

Następnie powódka E. T. była zatrudniona w pozwanym Zespole Szkół w P. od 1.09.2009 r. do 4.10.2012 r. na stanowisku nauczyciela a stosunek pracy rozwiązał się na mocy porozumienia stron.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C świadectwo pracy k. 5, porozumienie stron k. 2).

Powódka należycie wykonywała swoje obowiązki nauczyciela o oddziałach przedszkolnych, jej relacje z współpracownikami i dyrekcją szkoły były dobre, koleżeńskie. Powódka była osobą cichą, spokojną, nigdy się na nic nie żaliła. Ze strony rodziców nie było skarg dotyczących pracy powódki. Wobec powódki nie było z strony innych nauczycieli czy dyrekcji szkoły takich sytuacji by niewłaściwie odnosili się do powódki lub ją niewłaściwie traktowali. Powódka była traktowana tak samo jak inni pracownicy szkoły. Ze strony współpracowników powódki i dyrekcji nie było nękania lub zastraszania. Powódka w szkole położyła się w toalecie w pozycji bocznej bezpiecznej i do powódki wezwano karetkę pogotowia, powódka chyba zemdlała. Powódka przyszła do sekretariatu zostawiła dokument i powiedziała, że się zwalnia.

(dowód: zeznania świadków A. G. k. 110 od 00:13:22 do 00:17:44, H. L. k.111 od 00:21:44 do 00:27:50, J. M. od 00:27:50 do oo:38:37, L. T. od 00:40:10 do 00:48:30, M. W. k.112 od 00:50:44 do 00:55:46, G. W. od 01:03:03 do 01:21:49, A. C. k.118 od 00:05:29 do 00:11:51, Z. J. k. 119 od 00:27:57 do 00:56:06, E. C. k.127 od 00:07:12 do 00:24:27, W. S. k. 128 od 00:27:22 do 00:38:01, B. B. k. 154 od 00:07:24 do 00:15:50).

Lekarz uprawniony do badań profilaktycznych w zaświadczeniu lekarskim z 31.08.2012 r. stwierdził brak przeciwskazań do pracy powódki.

(dowód: akta osobowe powódki cz. B , zaświadczenie lekarskie k. 52).

Lekarz chorób wewnętrznych i specjalista medycyny pracy 2.10.2012 r. poprosił o konsultację specjalistyczną powódki w (...) w związku z zaburzeniami zachowania i zespołami urojeniowymi.

(dowód: k.40).

Na prośbę powódki i lekarza 3.10.2012 r. wydano zaświadczenie lekarskie, w którym stwierdzono u powódki reaktywne zaburzenia emocjonalne wynikające z sytuacji w miejscu zatrudnienia. Nie stwierdzono przeciwskazań do dalszej pracy na obecnym stanowisku, w chwili obecnej.

(dowód: zaświadczenie lekarskie z 3.10.2012 r. k. 41).

Powódka 4.10.2012 r. złożyła w pozwanym Zespole Szkół w P. pisemną prośbę w związku z podejrzeniem złego stany zdrowia o natychmiastowe zwolnienie z pracy za porozumieniem stron z dniem 4.10.2012 r.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C prośba k. 2 a).

Strony 4.10.2012 r. rozwiązały stosunek pracy na mocy porozumienia stron.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C prośba k. 2).

Powódka 4.10.2021 r. napisała oświadczenie, że pobraną pensję przelaną na jej konto odda w postaci przelewu na konto Gminnego Zespołu Szkół w C. oraz oświadczenie, iż otrzymała pracowniczą książeczkę zdrowia dla celów sanitarno-epidemiologicznych.

(dowód: akta osobowe powódki cz. C prośba k. 3-4).

Powódka w 2015 r. i 2019 r. pracowała na podstawie umów zlecenia.

(dowód: umowy zlecenia k. 52-69).

Powódka po raz pierwszy była hospitalizowana w szpitalu dla Nerwowo i Psychiczne (...) w S. od 5.08.2015 r. do 16.10.2015 r. i rozpoznano u powódki zespół paranoidalny.

(dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 72).

Prokuratura Rejonowa w Bytowie postanowieniem z 28.04.2017 r. odmówiła wszczęcia śledztwa w sprawie przekroczenia uprawnień przez Dyrektora Zespołu Szkół w P. w okresie od 2011 r. do 2016 r. polegających na podejmowaniu bezprawnych działań wobec powódki, w tym dokuczaniu jej, nakłanianiu innych pracowników szkoły do takich samych zachowań wobec pokrzywdzonej, popychaniu, niszczeniu jej rzeczy osobistych, sporządzaniu anonimowych ankiet naruszających dobra osobiste pokrzywdzonej, umieszczaniu jej danych i zdjęć na facebooku i działaniu w ten sposób na szkodę interesu prywatnego pokrzywdzonej – wobec stwierdzenia, że czynu nie popełniono.

(dowód: postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa k.19-20).

Drugi raz powódka była hospitalizowana od 16.07.2019 r. do 28.08.2019 r. z rozpoznaniem schizofrenii paranoidalnej.

(dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 74).

Biegli sądowi z zakresu psychiatrii i biegła z zakresu psychologii wskazali, iż powódka nie stawiła się na wyznaczonym terminie badania w związku z czym opinię sporządzono na podstawie analizy dokumentacji, akt spray, dokumentacji medycznej. W opinii biegli stwierdzili, że nie można jednoznacznie stwierdzić, czy powódka podczas pisania prośby o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z dniem 4 października 2012 r. znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji w tym zakresie. Można podejrzewać, że działanie to było impulsywne, mogło też wynikać z zaniepokojenia stanem zdrowia. Podejrzewa się, biorąc pod uwagę późniejsze funkcjonowanie w tym czasie dochodziło do początków choroby psychicznej.

(dowód: opinia biegłych sądowi z zakresu psychiatrii i psychologii k.158-163).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W świetle przepisu art. 321 k.p.c. przy wyrokowaniu sąd nie może orzekać co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem powoda, ani zasądzić ponad żądanie. Niedopuszczalność wyrokowania co do przedmiotu nieobjętego żądaniem oznacza niemożność objęcia rozstrzygnięciem innych roszczeń niż przedstawione przez powoda.

Kodeks pracy nie przewiduje odwołania od rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron, a tym bardziej dochodzenia w takim wypadku przywrócenia do pracy i co zrozumiałe uznania wypowiedzenia za bezskuteczne. W sytuacji, gdy między stronami jest sporne, czy doszło do zakończenia zobowiązania za obopólną zgodą (na przykład w razie uchylenia się pracownika od skutków swojego oświadczenia woli), w grę wchodzi roszczenie o ustalenie istnienia stosunku pracy (vide: Wyrok Sądu Najwyższego z 26 marca 2019 r., I PK 268/17).

W niniejszej sprawie powódka zgłosiła powództwo o przywrócenie do pracy a ustanowiony dla niej pełnomocnik z urzędu podtrzymała powództwo w całości i zgłosiła wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu psychiatrii na fakt stanu zdrowia powódki, w dniu składania oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron i czy sytuacja w szkole mogła wywołać stan chorobowy powódki.

Zatem roszczenie powódki o przewrócenie do pracy nie zasługiwało na uwzględnienie, w sytuacji niespornego rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron.

Ustawodawca przewidział sankcję nieważności bezwzględnej dla oświadczenia woli złożonego w stanach określonych w art. 82 k.c.

O. probandi wykazania okoliczności, że oświadczenie woli zostało złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne, powołując się na nieważność czynności prawnej, a więc z reguły na oświadczającym. Sąd Najwyższy w wyroku z 6.09.2000 r. orzekł, że okoliczności dotyczące stanu zdrowia i możliwości kierowania swoim postępowaniem, podejmowania decyzji i wyrażania woli oraz rozumienia znaczenia składanych oświadczeń należą do ustaleń faktycznych w sprawie. Dokonując oceny stanu świadomości, sąd powinien uwzględnić wszystkie okoliczności towarzyszące złożeniu oświadczenia woli. Okoliczność, że oświadczenie woli zostało złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli może być wykazywana w postępowaniu przed sądem za pomocą wszelkich środków dowodowych, w szczególności dowodu z przesłuchania stron, z zeznań świadków lub z dokumentu. Jednak z reguły ustalenie, czy osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w przedmiotowym stanie, wymaga wiedzy specjalistycznej, którą posiadają lekarze psychiatrzy lub psycholodzy, dlatego w doktrynie i judykaturze niekiedy wskazuje się, że sąd w każdym przypadku, a nie tylko wtedy, gdy zachodzi podejrzenie, że osoba cierpi na chorobę psychiczną lub niedorozwój umysłowy, powinien przeprowadzić dowód z opinii biegłego. Ustawodawca nie przewidział żadnego terminu ograniczającego możliwość żądania ustalenia nieważności czynności prawnej z powodu złożenia oświadczenia woli w stanie braku świadomości lub swobody. (porównaj: M. Maciejewska-Szałas [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, LEX/el. 2025, art. 82).

Z art. 82 k.c. wynika i nie budzi wątpliwości, że miarodajna dla oceny przesłanek zaistnienia wady oświadczenia woli jest chwila „złożenia oświadczenia woli”

Samo występowanie objawów choroby psychicznej nie jest jeszcze równoznaczne z niezdolnością do świadomego i swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli (por. postanowienie SN z 30.04.1976 r., III CRN 25/76 , OSPiKA 1977/4, poz. 78; wyrok SN z 20.04.2017 r., II CSK 435/16 , LEX nr 2337339; por. też co do zespołu otępiennego – postanowienie SN z 14.03.2000 r., II CKN 489/00 , LEX nr 1633157; por. też K. Pietrzykowski [w:] Kodeks cywilny..., t. 1, red. K. Pietrzykowski, 2020, komentarz do art. 82, nb 15; R. Strugała [w:] Kodeks cywilny..., red. E. Gniewek, P. Machnikowski, 2019, komentarz do art. 82, nb 8; M. Gutowski [w:] Kodeks cywilny..., t. 1, red. M. Gutowski, 2018, komentarz do art. 82, nb 18; J. Wierciński, Brak świadomości albo swobody..., rozdział II.1.4.1, III.4.1)

Stan braku świadomości zachodzi w razie braku rozeznania, niemożności zrozumienia posunięć własnych lub też innych osób, niezdawania sobie sprawy ze znaczenia własnego postępowania (por. B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wady oświadczenia woli..., 1973, s. 42–43; Z. Radwański [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, 2008, s. 385; K. Pietrzykowski [w:] Kodeks cywilny..., t. 1, red. K. Pietrzykowski, 2018, komentarz do art. 82, nb 13; M. Gutowski [w:] Kodeks cywilny..., t. 1, red. M. Gutowski, 2020, komentarz do art. 82, nb 23; w orzecznictwie zob. wyroki SN: z 7.02.2006 r., IV CSK 7/05, LEX nr 180191; z 8.07.2010 r., II CSK 117/10, LEX nr 602677; z 27.07.2010 r., II CSK 147/10, LEX nr 621139; z 18.05.2016 r., V CSK 578/15, LEX nr 2080890; z 20.02.2018 r., V CSK 352/17, LEX nr 2511530; z 14.03.2019 r., IV CSK 15/18, LEX nr 2633975).

Obok stanu wyłączającego świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli ustawodawca wyróżnił – zrównując je co do skutków – stan wyłączający swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Stanowi to wyraz założenia, że możliwe są przypadki, w których oświadczający jest świadomy swego zachowania ujawniającego wolę wywołania skutków prawnych, jednakże nie działa swobodnie, lecz pod wpływem czynnika, któremu nie jest w stanie się przeciwstawić (por. Z. Radwański [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2, 2008, s. 385).

W przypadku braku świadomości istotne jest czy składający oświadczenie rozumiał sens i skutek złożonego wniosku o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron.

W powyższej kwestii ciężar dowodu spoczywał na powódce. W toku postępowania powódka nie stawiła się na żadną z wyznaczonych rozpraw, mimo wezwania sądu do osobistego stawiennictwa, wnosząc w pozwie o rozpoznanie sprawy pod jej nieobecność.

Istotne jest, iż powódka nie stawiła się też na badanie wyznaczone przez biegłych sądowych z zakresu psychiatrii i psychologii, uniemożliwiając tym samym wydanie stanowczej opinii, co do tego czy powódka w dniu sporządzenia prośby o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron znajdowała się w stanie wyłączjącym świadome podjęcie decyzji, a przedłożona dokumentacja lekarska nie obejmuje dłuższego okresu przed rozwiązaniem przez powódkę umowy o pracę za porozumieniem stron oraz okresu prawie trzech lat po rozwiązaniu stosunku pracy.

Na postawie samej dokumentacji medycznej przedłożonej przez powódkę i akt sprawy biegli sądowi z zakresy psychiatrii i psychologii jasno stwierdzili, iż nie można jednoznacznie stwierdzić czy powódka w dniu sporządzenia prośby o rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron znajdowała się w stanie wyłączjącym świadome podjęcie decyzji.

Określone a merytorycznej opinii biegłych sądowych działanie impulsywne lub początki choroby psychicznej powódki, nie są stwierdzeniem stanu wyłączającego świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

W odniesieniu do ciężaru dowodu należy przyjąć, że na pracowniku spoczywa on w zakresie faktów świadczących o mobbingu. Nękanie w rozumieniu art. 94 ³ § 2 KP oznacza ustawiczne dręczenie, niepokojenie czy też dokuczanie pracownikowi (zob.: wyr. SN z 10.10.2012 r., II PK 68/12, OSNP 2013, Nr 17-18, poz. 204).

Decydującą dla przyjęcia zaistnienia zjawiska mobbingu jest obiektywizacja oceny zachowań kwalifikowanych jako mobbing. Badanie i ocena subiektywnych odczuć osoby mobbingowanej, nie może stanowić podstawy do ustalania odpowiedzialności mobbingowej.

Z wiarygodnych, spójnych, jasnych i jednoznacznych zeznań świadków zawnioskowanych przez powódkę A. G., H. L., J. M., L. T., M. W., G. W., A. C., Z. J., E. C. i W. S. nie wynika by powódka była przez ówczesną dyrekcję szkoły lub jej współpracowników gnębiona i prześladowana albo mobbingowana w inny sposób.

Również Prokuratura Rejonowa w Bytowie w postanowieniu z 28.04.2017 r. odmówiła wszczęcia śledztwa w sprawie przekroczenia uprawnień przez Dyrektora Zespołu Szkół w P. w okresie od 2011 r. do 2016 r. polegających na podejmowaniu bezprawnych działań wobec powódki, w tym dokuczaniu jej, nakłanianiu innych pracowników szkoły do takich samych zachowań wobec pokrzywdzonej, popychaniu, niszczeniu jej rzeczy osobistych, sporządzaniu anonimowych ankiet naruszających dobra osobiste pokrzywdzonej, umieszczaniu jej danych i zdjęć na facebooku i działaniu w ten sposób na szkodę interesu prywatnego pokrzywdzonej – wobec stwierdzenia, że czynu z art. 231 § 1 k.k. nie popełniono.

W uzasadnieniu wyroku z 3.02.2009 r., I PK 156/08, LEX nr 496999, SN przyjął, że 3-letni termin przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za szkodę na osobie pracownika powstałą w następstwie naruszenia przez pracodawcę zasady równego traktowania w zatrudnieniu (art. 18 ^3d) nie może rozpocząć biegu przed jej ujawnieniem. Natomiast w postanowieniu z 20.05.2014 r., I PZP 1/14, OSNP 2015/11, poz. 150, do przedawnienia roszczeń z tego tytułu SN zastosował art. 291 § 1 k.p. i na tej podstawie stwierdził, że przedawniają się one z upływem 3 lat od dnia wymagalności, a wymagalne stają się z chwilą, w której pracownik dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Podzielam to stanowisko. Odszkodowanie z art. 18 ^3d za naruszenie przez pracodawcę zasady równego traktowania w zatrudnieniu jest bowiem świadczeniem ze stosunku pracy obejmującym wszelkie uszczerbki poniesione przez pracownika, zarówno majątkowe i niemajątkowe, jak i – według innego podziału – na mieniu i na osobie. Co do zasady nie ma więc podstaw do stosowania przepisów Kodeksu cywilnego. Artykuł 291 § 1 dotyczy wszystkich roszczeń o te świadczenia, bo nie zawiera ograniczenia wyłącznie do roszczeń majątkowych. Stanowisko SN zapewnia tożsamość terminu przedawnienia wszystkich roszczeń pracownika, przez co spełnia postulat jasności prawa. Jednocześnie odpowiednio chroni ono interesy pracownika w razie powzięcia wiadomości o szkodzie po znacznym upływie czasu od zdarzenia będącego jej przyczyną, co jest szczególnie istotne w razie szkody na osobie (por.: K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska, K. Jaśkowski, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2025, art. 291).

W ocenie sądu roszczenia powódki o zadośćuczynienie i odszkodowanie powodu wywołania choroby, gnębienia i prześladowania przez pracodawcę i pracowników szkoły jako roszczenia mające swoje źródło w stosunku pracy i wyczerpujące znamiona ustawowe mobbingu, przedawniają się z upływem trzech lat od dowiedzenia się o szkodzie i podmiocie za nią odpowiedzialnym.

W rozpoznawanej sprawie powódka już przed ustaniem stosunku pracy za porozumieniem stron z dniem 4.10.2012 r., w sytuacji hipotetycznego występowania gnębienia i prześladowania oraz związanego z tym rozstroju zdrowia mogła jednoznacznie ustalić podmiot za to odpowiedzialny.

Powódka zaś zgłosiła swoje roszczenia po upływie ponad jedenastu lat, zatem zarzut przedawnienia roszczeń powódki o zadośćuczynienie i odszkodowanie zgłoszony przez pełnomocnika strony pozwanej jest uzasadniony.

Zdaniem sądu w przedmiotowej sprawie strona powodowa nie wykazała, by doszło do popełnienia czynu niedozwolonego, przestępstwa na szkodę powódki, który by powodował wydłużenie okresu przedawnienia roszczeń powódki o zadośćuczynienie i odszkodowanie, stosownie do przepisu art. 442 ¹ § 2 k.c. stosowanego z mocy art. 300 k.p.

Mając na uwadze powyższe argumentu sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie przepisu art. 102 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego sąd postanowił na podstawie § 8 pkt. 9 w zw. z § 15 ust. 1 pkt 2 , § 4 ust. 3 i § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 763).

(-) M. O.